Sportclubs, voetbalstadions en de gymlessen op school zijn nog veel te vaak de grasmat van onze kennismaking met homofobie, transfobie en queerfobie. Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven die niet alleen erkennen dat dit trauma bestaat, maar sport juist inzetten als manier om trauma’s te helen. Verenigingen die queers van nu in staat stellen om hun plek in de samenleving op te eisen. In het drieluik ‘Queers & sport’ neem ik je mee langs een aantal van deze initiatieven. Met deze keer de oprichters van Hiking Queers Netherlands: Anna Martin en Wouter Blankestijn.
We hebben afgesproken om op Utrecht Centraal station te verzamelen, onder de lichtwolk. Dat zorgt voor lichte verwarring, met name onder mensen die niet uit Nederland afkomstig zijn. Die weten namelijk niet dat de initiatiefnemers doelen op de zwevende kunstinstallatie van lichtjes die met een beetje fantasie op een futuristische wolk lijkt. Sommige mensen stonden letterlijk onder de wolken: net buiten het station. Dit is het soort poëtische queer chaos waar ik zo van houd. Na een kleine tien minuten trekt Anna een intersekse inclusieve progress flag uit haar rugtas. We zijn dus niet te missen. Eenmaal aangekomen in Apeldoorn worden we nog vergezeld door mensen die met de auto komen of uit andere hoeken van het land rechtstreeks zijn afgereisd. Vanaf het prille begin is het een divers gezelschap. Man, vrouw en non-binair, verschillende leeftijden, een handjevol kleur. Met een groep van uiteindelijk iets meer dan dertig personen vertrekken we naar het startpunt van de wandeling, aan de rand van de Veluwe.
Anna (31) en Wouter (31) hebben elkaar in Zweden leren kennen. Daar studeerden ze aan dezelfde master: Environmental Communication. Zij en hun medestudenten zijn veel op pad geweest in de Zweedse bossen. Na terugkomst in Nederland bleek al gauw dat zowel Anna als Wouter het regelmatig wandelen misten. En samen maakten ze plannen om dat hier weer op te pakken. Expliciet queer dit keer.
W: “In Zweden had je al wandelverenigingen voor queers. Zoiets miste ik in Nederland. Er komen steeds meer queer outdoor initiatieven. Maar op hiking gebied? Een paar groepen, maar die trekken allemaal een wat ouder publiek. En dan uitsluitend lesbische vrouwen. Of alleen homomannen.”
Is dat waar het allemaal begonnen is, Zweden?
A: “We zaten een beetje te sparren met z’n tweeën dat het ons een leuk idee leek om dit in Nederland te organiseren. We begonnen meteen groot te denken, met kampen inclusief overnachtingen en zo. Maar we besloten uiteindelijk om klein te beginnen, met wandeltochten in eigen land. En dan te kijken hoe dat loopt.”
Hoe zijn jullie zelf bij het wandelen terechtgekomen?
A: “We hielden allebei al van wandelen. We zijn ermee opgegroeid. Ik ging met mijn ouders wandelen. Ik ben dat altijd blijven doen, maar zocht op een gegeven moment ook naar een community.”
W: “Ik heb wandelen ook vanuit huis meegekregen en ging veel wandelen in het weekend en op vakanties. Ik ben hier in Apeldoorn opgegroeid. Elk weekend gingen we hier wel naar de bossen. Het gaf ook heel veel rust in mijn hoofd. Maar ik merkte dat wanneer ik in groepsverband ging wandelen, het al snel heel heteronormatief is. Toch wel standaard de ANWB-koppels die je ziet in de Nederlandse natuur. Dat wilden we een beetje tegenwerken.”
[Anna valt bij met een lach]
W: “We willen meer queers laten zien hoe mooi de Nederlandse natuur is.”
Wat was jullie eerste stap?
W: “We hebben een groep opgericht op Meetup in november 2021. De eerste hike hadden we in januari 2022. Er kwamen meteen heel veel mensen op de eerste editie af. We zaten midden in COVID, dus er was verder niet heel veel te doen. Er hebben zich voor dat eerste event 100 mensen ingeschreven. Gelukkig kwamen er maar rond de dertig, want anders is het wel een erg grote groep om samen mee te lopen.”
A: “Die online groep kreeg al vrij snel best wel veel volgers. Onder andere door corona denken we. De groep bleef steeds verder groeien en groeien, tot op een punt van oké waar gaan we het heen brengen?”
Hoe vaak organiseren jullie wandeltochten nu?
W: “We organiseren nu ongeveer een keer per maand een wandeling in Nederland. We proberen een beetje variatie te brengen in afstanden, locatie en in landschappen. De ene keer is het strand of duinen, dan is het weer bos. Nu doen we een heideveld. Maar we zijn ook een keer om een rivier gelopen. Er is voor ieder wat wils. We proberen queer mensen actief een beetje uit de Randstad te trekken en de wandelingen over het land te verspreiden.”
Zijn er plekken in Nederland waar jullie graag een wandeling zouden doen?
W: “Kijk, Limburg en Groningen hebben we nog niet gedaan. Dat vergt nog wat meer planning en reistijd. Maar zeg nooit ‘nooit’.”
A: “Limburg heeft zeker mooie natuur te bieden, dus als dat ooit kan graag.”
Hoe helpt wandelen queerness en andersom?
W: “Sowieso helpt wandelen met je mentale gezondheid. Het heeft een positieve werking op hoe je je voelt. Schone buitenlucht die je inademt. Het is bewezen dat dat allemaal goed is om tot rust te komen. Het helpt ook om minder angstig te zijn, en het zorgt voor een afname in depressieklachten. Er bestaat ook zoiets als een tekort aan natuurtijd (nature-deficit disorder, red.), dat vooral bij mensen in de stad voorkomt. Tegelijkertijd zijn juist veel queers naar de grote stad getrokken omdat ze daar meer geaccepteerd worden, wat voor een tekort in natuur bij queer personen zorgt. Er is een movement die heet queer ecology, een ietwat activistische beweging, die wil laten zien dat de natuur waarover we hebben geleerd in de biologieboeken niet zo binair is als we vaak denken. Omdat daar de focus ligt op voortplanting, het mannetje en het vrouwtje, hun verschillen. Dat is eigenlijk helemaal niet zo binair en netjes gecategoriseerd als wij denken. Ons doel is om queers in staat te stellen die natuurlijke spaces weer vaker te claimen.”
Hoe doen jullie dat dan?
A: “Op verzoek van een queer community uit Amsterdam hebben we een keer op een queer camp in Zeewolde een workshop georganiseerd over queer ecology. De opdracht voor de deelnemers was om in stilte een object in de natuur te vinden wat iets liet zien over diens queerness in relatie tot de natuur. Daarna gingen we daar met elkaar over in gesprek. Dat was heel interessant wat daar uitkwam.”
W: “Mensen hebben hun jeugdherinneringen gedeeld. Bijvoorbeeld dat veel van hen van de natuur hielden op vakantie, maar dat dat een beetje verwaterd is geraakt nadat ze ouder zijn geworden en naar de stad zijn toegetrokken. Mensen hebben toen ook verteld dat ze zich niet meer zo thuis voelen in de natuur omdat het hen herinnert aan een jeugd waarin ze niet volledig zichzelf konden zijn. Het was schokkend, maar ook mooi om te horen. Het gevoel dat queers wel van de natuur houden maar zich er niet altijd welkom voelen was fijn om te kunnen delen met elkaar. Dat willen we vaker gaan doen als onderdeel van de wandeling.”
A: Daarnaast is het ook gewoon fijn om een community te hebben die het leuk vindt om samen te wandelen. Het is tof om mensen bij elkaar te kunnen brengen en voor een stukje ontspanning te kunnen zorgen. Zo kun je op een ongedwongen manier nieuwe mensen leren kennen, tijdens het wandelen.”
Hebben mensen weleens verteld waarom ze hieraan meedoen?
A: “Niet echt specifiek. Wel dat je hoort dat mensen willen wandelen, maar niet zo snel alleen zouden gaan. Of dat ze een stukje community zoeken, vrienden willen maken. Want er zijn ook heel veel internationale mensen.
Dat zie ik inderdaad. Bij de groep van vandaag is in ieder geval iemand uit Duitsland die de hele wereld over is geweest en nu in Enschede woont, iemand uit India die nu in Rotterdam werkt en samenwoont met zijn vriend, en een koppel uit de Verenigde Staten die een week op vakantie is en het echte Nederland wil zien. Mensen weten jullie goed te vinden dus?
A: “Ja, steeds meer ook heb ik het idee.”
Hebben jullie veel mensen die vaker terugkomen?
A: “We hebben regelmatig dat mensen weer terugkomen. Tijdens deze wandeling zijn het er twee, die al eerder mee zijn geweest.”
W: “Het is ook weer niet zo dat mensen echt elke keer meegaan. Mensen zitten met hun eigen agenda. Het moet wel net passen. Maar dat is prima.”
Queers hebben in toenemende mate met geweld te maken in onze samenleving. Jullie wandeltochten zijn in de openbare ruimte. Hebben jullie daar iets van gemerkt?
A: “We zijn een keer bij de Blauwe Kamer gaan wandelen, in de buurt van Rhenen. Een beetje bible belt streek. Toen hebben we wel een aantal keer rare blikken gekregen. Getoeter van auto’s. Dat kwam denk ik ook omdat we toen de pride vlag heel zichtbaar bij ons droegen.”
W: “Voor zover ik weet zijn we nooit uitgescholden of belaagd. Zelfs niet toen we de vlag op het strand aan een paal hadden vastgemaakt.”
De vlag zag ik net wel, maar is nu opgeborgen. Is dat bewust?
A: “Nee. Soms heeft iemand hem als cape, of houden we ‘m omhoog. Nu zit ‘ie gewoon even in mijn tas.”
Is er iets wat jullie op maatschappelijk niveau willen bereiken met jullie vereniging?
W: “Zichtbaarheid in de natuur. Tegenwicht bieden aan de vooral witte, heteronormatieve oudere koppels die je ziet lopen. Dat het beeld van de wandelaar wat diverser wordt.”
A: “Ik denk ook wel met natuurorganisaties samenwerken. Omdat die ook heel heteronormatief en heel wit zijn, traditiegetrouw. Dat we samenwerkingen kunnen doen met Staatsbosbeheer of IVN.”
Zijn er dingen die je nu graag anders wil doen?
W: “Ik zou wel meer inhoudelijke discussies willen voeren over de band met buiten zijn, zoals we op de queer camp hadden gedaan. Het voeren van een gesprek op een gestructureerde manier werkte echt heel goed. Al zal de focus altijd blijven op lekker wandelen, met elkaar kletsen en nieuwe mensen leren kennen.”
A: “Het is nu een soort uit de hand gelopen hobby. Ik zou er in de toekomst wel wat meer tijd aan willen besteden zodat de dingen wat makkelijker gaan, en we activiteiten kunnen uitbouwen.”
W: Ook is het ons en anderen opgevallen dat er doorgaans relatief weinig queers van kleur meelopen. Sowieso is het een breder structureel probleem dat de groene sector en de outdoors wereld erg wit is. We vinden dat erg jammer en willen daar actief en vanuit intersectioneel perspectief meer aan gaan doen. We denken na over activistische hikes met een thema waar we ook andere perspectieven een podium kunnen bieden. Bijvoorbeeld door in de toekomst een wandeling te organiseren geleid door iemand met een inheems perspectief op de natuur.”
Op dit moment verdienen jullie hier niets aan. Is dat nog iets wat in de toekomst mogelijk gaat veranderen?
W: “Als we een stichting worden, kunnen we ook meer inkomsten genereren, door grotere evenementen te organiseren, meerdaagse wandelingen bijvoorbeeld. Dat vergt ook wel meer van ons. Op dit moment is een wandeltocht plannen echt een uurtje werk. ‘Waar willen we dit keer naartoe?’ en dan zet je het online. Maar zodra het meer wordt dan dat, en we mogelijk ook workshops willen gaan doen rondom queer ecology, dan zou het fijn zijn om iets van compensatie te krijgen. Fulltime zou lastig zijn. Maar we staan onszelf toe om te dromen.”
Zouden jullie dat willen, rondkomen van queer ecology?
A & W in koor: “Als dat zou kunnen, ja!”
A: “Of een deel van de kosten eruit halen”
W: “Ik denk dat we allebei wel blij worden van mensen bij elkaar brengen in de natuur.”
Wat zijn jullie dromen voor de toekomst?
A: “Ik denk dat de eerstvolgende stap is een stichting worden met een website zodat mensen ons direct kunnen vinden. En dan misschien meerdaagse hikes organiseren, ergens een keer overnachten in Limburg of de Ardennen, of wie weet ooit verder naar het buitenland gaan. En dan korte vakanties organiseren. De echt grote reizen, dat is de droom.”
W: “Inderdaad de grotere evenementen. Een week of twee naar Schotland gaan, of Scandinavië. Meer ongerepte landschappen opzoeken. Dat draagt ook wel meer bij aan het gevoel dat je meerdere dagen hebt en mensen nog meer kan leren kennen. Een soort groepsreis idee. Ook willen we het ideologische en activistische stuk meer ontwikkelen. We hebben ook nog ideeën voor eco drag workshops. We zijn ook wel geïnspireerd geraakt door Pattie Gonia, een drag queen die ook met milieu en klimaatactivisme bezig is en dat via diens drag probeert over te brengen. Het lijkt ons heel gaaf om dingen uit de natuur te verzamelen en dat in een soort van drag vorm te stoppen.”
Wat is jullie missie in een zin?
W: “De queers meer naar buiten brengen. Band met de natuur herstellen. Klinkt dat te zweverig?”
Haha! Zeg het vooral zoals jullie het voelen.
A: “Lekker naar buiten gaan en zo de gemeenschap versterken.”
W: “Nature is queer and so are we.”
Waar zijn jullie te vinden?
W: “Qua socials zitten we nu op Meetup en Instagram. En op termijn dus onze eigen website. Ook zijn we te zien in het IHLIA in Amsterdam als onderdeel van een expositie in de openbare bibliotheek. Daar hebben we een wandelschoen neergezet in regenboogkleuren.”
A: “Dat is tot december te bekijken.”
Wanneer kunnen mensen bij jullie terecht voor een queer hike in Nederland?
A: “28 oktober is onze volgende wandeling met Halloweenthema. We gaan tijdens de schemering erop uit onder leiding van een queer boswachter in het rivierengebied rondom Nijmegen. Check het event in onze Meetup groep voor meer details en om je aan te melden.”
Over de auteur(s)
