Zomerburen-auteur Rianne Robben wil “een lesbische ruimtepiraat op de Nederlandstalige boekenmarkt”

Rianne Robben schreef met haar debuut Zomerburen een boek dat ik had willen lezen toen ik vijftien was. Hoofdpersonage Olivia heeft een lange relatie gehad met haar vriendje, maar na een overval wil hij een “pauze” en gaat naar Australië. Olivia blijft in Nederland en besluit naar haar opa en oma in Drenthe te gaan. Daar komt ze de lesbische Ilse tegen, voor wie ze gevoelens ontwikkelt. Het boek biedt herkenning voor als je met je seksualiteit worstelt, maar is geen triest verhaal. Het laat de kracht van vriendschap zien en hoe fijn het kan zijn om te leren wat je identiteit is én dat de mensen van wie je houdt die ook accepteren. Ik voerde een mailgesprek met Rianne die op dit moment als au pair in Australië verblijft.

Het viel me op dat je uitgever aan het begin van het boek spreekt over de own voices-kwestie (own voices staat voor dat de auteur bijv. dezelfde seksuele geaardheid of genderidentiteit heeft als het personage waar het om draait en dus een authentiek verhaal kan vertellen red.) en dat je je moet afvragen hoe relevant het is of iemand zelf de seksuele geaardheid heeft of behoort tot dezelfde gemarginaliseerde groep als het hoofdpersonage. Hoe kijk jij tegen die kwestie aan? Oftewel, vind jij bijvoorbeeld dat er grenzen zijn als het gaat om het schrijven van personages met problemen of eigenschappen die niet op de eigen belevingswereld van de schrijver aansluiten?

Ik zou een hele blogpost kunnen schrijven over dit onderwerp en de nuances ervan dus ik weet niet of ik nu een volledig onderbouwd antwoord heb, om eerlijk te zijn. Aan de ene kant wil je gemarginaliseerde stemmen aan het woord laten, maar aan de andere kant wil je ook niemand forceren om open te zijn over bepaalde aspecten van hun identiteit waar dat niet veilig is bijvoorbeeld. Niet iedereen heeft het privilege om overal open over te zijn. Ik zou zelf deze Engelstalige blogpost aanraden als je meer wilt weten over dit onderwerp. Dit artikel van Fadwa gaat over de oorsprong van de ownvoices hashtag, waar het oorspronkelijk voor werd gebruikt en hoe het geëvolueerd is naar zijn huidige vorm, inclusief eventuele nadelen, waaronder soms het gebrek aan intersectionaliteit. 

In het dankwoord noem je kort de aanleiding voor het schrijven van dit boek: een recensent schreef een biseksueel personage het label lesbisch toe. Kan je misschien wat meer uitweiden hierover?

In januari kwam ik een recensie tegen van De eigenzinnigheden van Leah Burke. Dit boek, geschreven door Becky Albertalli, heeft een biseksueel hoofdpersonage. De desbetreffende recensent stelde echter dat Leah aan het einde van het boek lesbisch is want ze kreeg (spoiler) een relatie met een meisje en had dus haar keuze gemaakt. Ongeacht of je voor of tegen labels bent, als iemand een label verkiest, dan gebruik je dát label. En dat iemand zich in een sapphic relatie (een relatie tussen vrouwen red.) bevindt wil dat niet zeggen dat deze persoon ook daadwerkelijk lesbisch is. Ik wilde heel graag een boek schrijven waarin daar dieper op werd ingegaan, het ontdekken van je seksualiteit, het zoeken naar wie je bent en wie je leuk vindt. 

Ik vind het erg belangrijk dat een boek als dit er is, gericht op de Young Adult-lezer. Zelf zie ik nog steeds dat er weinig representatie is van vrouwen binnen cultuuruitingen over de LHBT+-gemeenschap en de letters B en T (om maar niet te spreken over wat er na de + komt) zijn al helemaal niet goed vertegenwoordigd. Hoop je met dit boek dan ook meer “rolmodellen” te creëren in fictie? En denk je dat YA een belangrijke rol speelt of kan spelen bij het accepteren van jezelf en anderen?

Representatie, inclusiviteit en diversiteit in boeken zijn ontzettend belangrijk voor mij. Niet alleen omdat je jezelf terug kunt vinden waardoor je je minder alleen voelt, maar ook omdat je, juíst als je het gewend bent om jezelf te zien, je bewust wordt van het feit dat niet iedereen is zoals jij. Voor mijn part kunnen we daar niet vroeg genoeg mee beginnen en het liefst zie ik boekenkasten die net zo divers zijn als onze wereld. Ik denk dat Young Adult – waarvan de doelgroep de meeste veranderingen doormaakt op korte tijd qua school, vrienden, seksualiteit, familie – ook echt een soort handvat kan zijn. Een soort geruststelling: wat je ook voelt, je bent niet alleen. Als Zomerburen maar één iemand het gevoel geeft dat twijfelen over je seksualiteit of gender oké is, dan ben ik al een gelukkig mens. 

Het viel me op dat je boek in ieder geval herkenbaar is. Zo haal je typische ‘lesbische’-cultuur aan zoals Hayley Kiyoko die gezien wordt als de lesbische Jezus. Daarnaast is je hoofdpersonage Drents, speelt een groot deel in Drenthe en zullen Drenten vast ook genoeg details herkennen in je boek. Hoe belangrijk vind je die authenticiteit en hoe heb je die benadert/op papier gekregen?

Zoals ik in mijn dankwoord ook zeg, is Zomerburen niet eenzaam op een zolderkamer geschreven. Ik heb gebruik gemaakt van proeflezers, sensitiviteitlezers die net zoals bijvoorbeeld Ilse lesbisch zijn, maar ook lezers die keken naar het juiste Drentse taalgebruik zodat dat klopt. Zomerburen was een team effort. Met het publiceren van het boek, heb ik een bepaalde verantwoordelijkheid naar iedereen die het leest en die handvatten waar ik het net over had, zitten ook hierin. Nog niet iedereen kent Hayley, maar iedereen die haar straks opzoekt, kan vanuit daar weer verder duiken in de cultuur die ook de LHBTQIAP+-gemeenschap heeft. Als een soort zwart gat, maar dan positief. En ja, wat Drenthe betreft, ik hoop dat Drenten zien dat niet álles zich hoeft af te spelen in de Randstad, dat er ook geweldige dingen thuis zijn. En dat iedereen die niet Drents is, ook best eens naar Drenthe mag komen.

“Iedereen verdient een woord om zichzelf te omschrijven” zegt Ilse op een gegeven moment. Hoe kijk je aan tegen labels? Gebruik je ze graag of zie je er ook nadelen in?

Mijn mening over labels wisselt een beetje. Ik denk dat ze, zeker op jongere leeftijd, ontzettend fijn en belangrijk kunnen zijn omdat ze je het gevoel geven dat je niet alleen bent. Je kunt ze, net zoals ik hoop met Zomerburen, als handvat gebruiken om een hele geschiedenis te ontdekken van honderden mensen zoals jij. Dat is geweldig. Maar labels kunnen natuurlijk ook beklemmend zijn, als je niet weet wat je wilt, als je te veel het gevoel hebt dat je in een hokje wordt geduwd. Ik vind net als Ilse dat iedereen een woord, of woorden, verdient om zichzelf te omschrijven, maar of je die woorden uiteindelijk zelf gebruikt en prettig vindt? Dat moet je helemaal zelf weten.

Je boek gaat om de worsteling van het ontdekken van je geaardheid en hoewel het me raakte, werd het boek nooit zwaar. Je ziet ook steeds meer boeken waar geaardheid weinig een rol speelt en mensen gewoon deel van de LHBT+-community zijn zonder dat daar iets naars bij komt kijken. Hoe zie jij die ontwikkeling voor je en waar zie je nog belangrijke verbeterpunten voor LHBT+-literatuur?

Persoonlijk denk ik dat er op dit moment, als het over representatie, inclusiviteit en diversiteit gaat, twee soorten boeken zijn. Je hebt aan de ene kant boeken zoals Love, Simon van Becky Albertalli en The Hate U Give van Angie Thomas waarin de marginalisatie van de hoofdpersonages vrij centraal staat. En aan de andere kant heb je boeken zoals De Zwendelprins van Rima Orie en The falling in love montage van Ciara Smyth, die later dit jaar vertaald wordt door Querido, waarin de hoofdpersonages óók gemarginaliseerd zijn, maar dit niet op de voorgrond aanwezig is voor het plot. Zomerburen is in mijn hoofd zo’n eerste soort boek. Ik vind niet dat het ene soort boek slechter is dan het andere, beide zijn op dit moment nodig, maar ik hoop wel dat we in de toekomst vooral nog die laatste groep zien. Al is het maar omdat ik, net als Ilse, graag een lesbische ruimtepiraat op de Nederlandstalige boekenmarkt zie.

Heb je al plannen voor een volgend boek en zo ja kunnen we daarin opnieuw diverse personages en originele invalshoeken verwachten?

Je kunt altijd diverse personages verwachten! Er ligt op dit moment nog niets vast bij mijn uitgeverij, maar ik werk op dit moment wel aan verschillende manuscripten. Een ervan speelt zich af in Sydney en gaat over een meisje dat daar als au pair werkt, net als ikzelf nu. Het boek gaat een stuk meer in op validisme en dyslexie dan Zomerburen, maar er is nog steeds LHBTQIAP+-rep, haar love interest is namelijk pan. Het andere verhaal gaat over een meisje dat koste wat kost een schoolwedstrijd wil winnen en als grootste concurrent de non-binaire Nina heeft. Ook schrijf ik op dit moment aan een non-fictieboek over dyslexie, een fantasy over traumaverwerking en een horrorverhaal over een meisje bij wie opeens een plant uit haar arm groeit. 

Ten slotte: is er nog iets wat je onze lezers mee zou willen geven?

Ik ga hier weer even mijn dankwoord citeren haha: ‘een boek komt tot stand door een gemeenschap en niet door één persoon, dus: bedankt iedereen. Blijf lezen. Zoek diversiteit en representatie. Wees jezelf, wie dat dan ook mag zijn.’


Zomerburen is nu te koop in de (online) boekhandel.

Over de auteur(s)

Jacoline

Jacoline

Schrijf mee

Wil jij helpen met het creëren van leuke content voor en door LHBT+? Bekijk hieronder onze vacatures.

Voorbinddiscours

Gastredacteur Laurie schrijft over het imago van de voorbinddildo nu en hoe dat door de eeuwen heen is veranderd.

Cultuur

Dress to impress: LGBTshirtQIA+

IHLIA LGBT Heritage heeft voor LGBTshirtQIA+ een goede greep in het archief gedaan en vijftig T-shirts tentoongesteld. Ze laten aan de hand van de kledingstukken de afgelopen vijftig jaar aan queer geschiedenis zien.

Lees verder »