Het nieuwe seizoen van Queer Eye is uit op Netflix! Wij vonden het daarom tijd om te bespreken wat het programma al sinds het eerste seizoen doet voor het beeld en de representatie van LHBTQIA+’ers op tv. Hierbij kijken we naar wat er al erg goed is en wat beter kan.
More than a makeover
Queer Eye is een programma waarin kandidaten, vaak opgegeven door mensen uit hun omgeving, een makeover krijgen. Meestal zijn dit kandidaten die te weinig tijd, geld of motivatie hebben om goed voor zichzelf te zorgen. Daarom krijgen zij een totale metamorfose. Niet alleen hun vaak onverzorgde uiterlijk, maar ook hun geestelijke gezondheid, hun huis en hun cooking skills worden aangepakt. Gezien deze totale transformatie die de meeste kandidaten krijgen is het terecht dat het programma zich ‘more than a makeover’ noemt.
Geen token gays
De sterren van het programma zijn, naast de kandidaten, de presentatoren zelf. Anthony Porowski, Bobby Berk, Jonathan van Ness, Karamo Brown en Tan France, ook wel bekend als de Fab Five, hebben alle vijf hun eigen vakgebied waarin zij de kandidaten van dienst zijn.
Anthony is kok en laat zien hoe eten een verbindende rol kan hebben met andere mensen in het leven van de deelnemers. Bobby is een binnenhuisarchitect die iedere ruimte op een verbluffende manier nieuw leven kan inblazen. Jonathan adviseert de kandidaten op het gebied van uiterlijke verzorging, waarbij hij hen een flinke dosis zelfvertrouwen geeft. Karamo gaat de diepte in met een deelnemer, en kijkt welke emotionele wonden er geheeld moeten worden. Tot slot zoekt Tan de outfits uit die het beste bij de deelnemer passen, zonder de persoonlijkheid van de kandidaat uit het oog te verliezen.
Allemaal zijn ze warme mensen die met respect naar hun kandidaten luisteren. Ze proberen in tegenstelling tot andere makeover shows niet iemand er mooier uit te laten zien zodat deze persoon in de dagelijkse sleur past, maar om het innerlijk van de kandidaten te laten schitteren in hun huis, eten, innerlijk én uiterlijk.
Patronen van representatie
Wat Queer Eye doet voor de representatie van de community, daar zijn de meningen over verdeeld. Er zijn talloze momenten waarop de show het queer-zijn trots laat zien. Toch zijn er ook genoeg momenten waarop de show er bewust voor kiest om de queerness in te dammen voor conservatieve kijkers. Op welke manier gebeurt dit?
In haar scriptie Netflix’ Queer Eye: Valid Representation or a Pleaser for the Straight Eye gaat Klara Lievens hier dieper op in. Lievens stelt dat er vier patronen zijn in Queer Eye die belangrijk zijn voor de representatie van queer personen. Wat queer-zijn zelf inhoudt, daar zijn verschillende theorieën over die ook in de scriptie besproken worden. Mijn observatie is dat ‘queer’ vaak gebruikt als parapluterm voor mensen met een genderidentiteit of seksualiteit die afwijkt van de norm.
Toegankelijk maar onconventioneel
Een belangrijk patroon voor dit artikel gaat over manieren om queer personen toegankelijker te maken voor een heteronormatief publiek. Dit is bijvoorbeeld het plaatsen van de presentatoren in typisch mannelijke rollen, zoals rijden in een truck of sporten. Een andere manier waarop ze dit te doen is het gebruik van humor. De Fab Five maken vaak grapjes die stereotypen bevestigen. Dit laatste gebeurt regelmatig door zogenaamd te flirten met een deelnemer wanneer dit een man is. Dit bevestigt het stereotype dat homoseksuele mannen flirten met iedere man.
Aan de andere kant zijn er een hoop dingen die de Fab Five doen die de representatie van LHBTQIA+’ers juist versterken en stereotypen niet bevestigen. Dezen vallen binnen het framework van Lievens onder ‘manieren die queer zijn volledig laten zien’. Alle presentatoren laten (voor televisie) onconventionele emoties en intimiteit zien. Ze hebben rouwe discussies over hun gevoelens omtrent situaties (pesterijen, omgaan met een streng gelovige familie of zelfs dakloos zijn) waar ze mee in aanraking kwamen toen ze jonger waren. Deze situaties hadden alles te maken met de reactie van de samenleving op hun seksualiteit.
Het nut van stereotypering
Ondanks deze onconventionaliteit worden binnen Queer Eye traditionele genderrollen bevestigd. Vrouwen worden bijvoorbeeld aangemoedigd om hoge hakken te dragen en meer te koken. De presentatoren beschrijven zichzelf vaak als een groep van ‘vijf homoseksuele mannen’. Hierbij wordt geen rekening gehouden met Jonathan, die non-binair is. Op deze manier zorgt Queer Eye ervoor dat queer personen stereotypen bevestigen op televisie. Dit is problematisch. Als diegenen die gestereotypeerd worden zich niet uitspreken, wie doet dat dan wel?
Je kan je hierbij natuurlijk afvragen of het onmiddellijk compleet willen breken van stereotypen wel een goed doel is om voor ogen te houden. Op zichzelf is het een nobel streven, maar aan de andere kant kan dit het grote publiek afschrikken en ervoor zorgen dat het minder openstaat voor de boodschap. Verandering kan soms frustrerend langzaam gaan, maar sinds de eerste seizoenen van Queer Eye is er wél minder bevestiging van stereotypen aanwezig in de show. Misschien is het stukje bij beetje breken van stereotypen een strategie die op de lange termijn haalbaarder is.
Persoonlijk denk ik dat deze aanpak het meest effectief is, maar dat maakt het niet minder vervelend voor diegenen die de dupe zijn van de stereotypering.
Over de auteur(s)
