Heel even leken de bovenmatig versnelde versoepelingen aan het begin van de zomer ons weer terug te brengen bij het ‘oude normaal’. Vertrouwde ontmoetingsplekken voor de LHBTQIA+-gemeenschap openden hun deuren, we konden weer fysiek samenkomen en restricties en maatregelen leken verleden tijd. Hoewel we kunnen betwisten of het ‘oude normaal’ iets is waar we naar terug moeten willen, was het voor velen een verademing om weer samen te mogen zijn. Helaas bleek deze droom van korte duur. Zoals verwacht door velen, gooide corona, in combinatie met wanbeleid van de Nederlandse regering, wederom roet in het eten. De versoepelingen gingen te snel en we lijken vooralsnog niet af te zijn van maatregelen. Met oog op de terugkerende vakantiegangers en de scholen die weer zullen beginnen, incluis het hoger onderwijs, is het met geknepen billen afwachten wat er gaat gebeuren.
Dat deze fysieke ontmoetingsplekken juist voor onze LHBTQIA+-gemeenschap van belang zijn, blijkt uit de gepeilde ervaringen. Verschillende onderzoeken, zoals van Them en Just Like Us, over de wereld tonen aan dat risicogroepen en gemarginaliseerde groepen, waaronder onze LHBTQIA+-gemeenschap, de klap van de coronacrisis harder ervaren dan anderen. Zo blijkt dat het gevoel van eenzaamheid onder LHBTQIA+’ers is toegenomen en zien we dat de pandemie grote gevolgen heeft voor de mentale gezondheid van jongeren. Ook in Nederland zagen we dit terug. Onderzoek van Movisie liet zien dat 30% van de ondervraagde LHBTQIA+’ers extra problemen of moeilijkheden ervaarden dankzij corona en hun seksuele en genderidentiteit. Gedurende de zomer hebben we via een enquête gepeild bij lezers van Expreszo of zij dit ook zo ervaarden, en vroegen we hen tips om hiermee om te gaan. In dit artikel lichten we deze antwoorden toe.
Versterkte kwetsbaarheid
Er zijn verschillende oorzaken waardoor LHBTQIA+-jongeren harder geraakt worden in deze crisis dan anderen, maar ze hebben allen een ding gemeen: LHBTQIA+’ers die het al zwaarder hadden, worden nu harder geraakt. “Problemen die er al waren in onze gemeenschap zijn eigenlijk alleen maar versterkt en extra schrijnend geworden,” aldus Simon Timmermans, onderzoeker bij Movisie. Net als alle andere zorg werd bijvoorbeeld ook transzorg stilgelegd. Hoewel transgender personen al jaren kampen met problematische wachtlijsten voor transzorg, kwam hier nu nog een lading bovenop. Het duurde niet alleen nog langer, er heerste nu ook meer onzekerheid over hoe lang het nog zou duren. “Een onzekerheid die natuurlijk heel veel effect heeft op de levens van mensen,” zo benadrukt Timmermans.
Niet alleen mensen in de transzorg kampten met een onzekerheid over de toegang tot essentiële zorg. Ook in het AZC zag Timmermans moeilijkheden bij LHBTQIA+’ers. Waar asielzoekers uit onze gemeenschap normaal gesproken naar activiteiten van COC konden gaan, werd die safe space hen nu uit handen genomen. Ook voor jongeren die hun genderidentiteit en/of seksualiteit thuis niet kunnen uiten ging dit op. “Als je bang bent dat je ouders erachter komen, ga je minder snel op de gezamenlijke laptop of computer op de Instagrampagina van COC kijken bijvoorbeeld,” vertelt Timmermans.
Daarnaast is al langer bekend dat representatie voor LHBTQIA+-personen van groot belang is. We leven nog steeds in een heteronormatieve maatschappij waar een goede weerspiegeling van onze gemeenschap weinig te vinden is. COC creëert al jarenlang plekken waar het ontmoeten van andere LHBTQIA+’ers in een fysieke vorm kan plaatsvinden. De coronapandemie zorgde er echter voor dat dit voor hen onmogelijk gemaakt. Zinzy Nimako, projectleider Jong&Out en daardoor betrokken bij het COC, is een van de sleutelpersonen die deze ontmoetingen probeert te realiseren. “COC richt zich vooral op ontmoeting. Het was met corona niet alleen lastig om elkaar fysiek te ontmoeten, het was ook gewoon niet toegestaan. Daarom hebben we verschillende initiatieven opgezet voor verschillende doelgroepen, waarin elkaar online ontmoeten het belangrijkste aspect was,” vertelt Nimako.
Omgaan met de situatie
De afgelopen twee jaar hebben we helaas moeten ervaren dat wij mensen weinig invloed hebben op de impact van een virus als corona. We zullen gezamenlijk moeten blijven zoeken naar manieren om met de situatie om te gaan. Om die reden vroegen wij advies aan onze gemeenschap. Veel LHBTQIA+’ers gaven aan zichzelf af te leiden, bijvoorbeeld door muziek maken en luisteren, sporten, mediteren, gamen en wandelen. Deze afleiding doorbrak voor velen de sleur van de lockdown en zorgde voor nieuwe energie. Naast deze tips vroegen we hoe je specifiek als LHBTQIA+’er met de situatie om kan gaan. Hoe houden zij het thuis zitten dragelijk? Hoe blijven we met elkaar in contact? Welke plekken zijn nog wel toegankelijk? Hieronder zetten we de tips en adviezen op een rijtje.
Blijf in contact middels social media
Hoewel er een diversiteit aan antwoorden in onze enquête naar voren kwam, nam de positieve rol van social media de overhand. Veel mensen zorgden dat ze in contact bleven met de gemeenschap via Instagram, Snapchat, Discord en Twitter. Ook de app van Jong&Out sprong er bovenuit, een app die in de coronacrisis eerder gelanceerd is dan gepland. Nimako zegt hierover: “Zeker jongeren die in een lastige thuissituatie zaten en nu 24/7 met hun ouders en dergelijke waren, hadden veel behoefte aan een platform om anderen te spreken en ontmoeten.” Naast social media vonden veel LHBTQIA+ hun gemeenschap in datingapps. Door COC, NNID en TNN is in de periode van corona tijdens de lockdown ook een website opgericht waar LHBTQIA+’ers die zich eenzaam voelden in gesprek konden met vrijwilligers. Deze website is na de lockdown opgeheven.
Voor een aantal LHBTQIA+-personen bleek de toename in online bijeenkomsten dan ook juist een uitkomst. Het ontmoeten van andere LHBTQIA+’ers werd daarmee makkelijker. Zo vertelt Timmermans: “We hoorden bijvoorbeeld ook terug dat mensen die eerder niet durfden te komen of waarvoor het reizen vrijwel onmogelijk was wel aanwezig waren bij online bijeenkomsten.” Daarnaast bleken mensen die zich vanwege hun transitie nog niet fijn voelden in hun lichaam ook vaker aanwezig bij online bijeenkomsten. Daar konden zij bijvoorbeeld gemakkelijker hun camera uitzetten. Het gemis van fysieke bijeenkomsten opende daarmee ook deuren voor online bijeenkomsten. Volgens zowel Timmermans als Nimako zullen organisaties daarom vaker een combinatie van zowel fysieke als online ontmoetingen aanhouden.
Platforms om anderen te vinden die net zo zijn als jij
Verspreid door het hele land is een groot aantal regionale organisaties actief. Buiten corona-tijden organiseren zij evenementen en activiteiten, en vanwege de crisis nu ook online. Mede dankzij Nimako hebben we een groot deel hiervan op een rijtje kunnen zetten. Naast de organisaties hieronder, zijn er nog veel meer te vinden. Deze zijn op de website van Switchboard of bij lokale COC-afdelingen te vinden.
Voor jongeren tot 18 jaar is er Jong&Out. Jong&Out heeft een landelijke app, waarop alleen jongeren tot 18 jaar een profiel aan kunnen maken. Hier kun je andere jonge LHBTQIA+’ers ontmoeten en met elkaar in gesprek gaan. Daarnaast bestaat Jong&Out uit diverse regionale afdelingen verspreid over het hele land. Ze organiseren fysieke activiteiten binnen de huidige maatregelen en als dat niet kan, vinden de evenementen online plaats. Deze activiteiten zijn lokaal gericht, dus hier vind je vooral andere LHBTQIA+-jongeren uit jouw eigen omgeving.
Voor jongeren vanaf 18 jaar (tot ongeveer 30 jaar) zijn er verschillende regionale mogelijkheden. Zo heeft het COC verspreid door het land 20 regionale afdelingen. In Brabant kun je terecht bij YoungPride in Tilburg en Breda. Zwolle en Leeuwarden hebben een jongerenafdeling genaamd Expreszo. Dit is een afsplitsing van ons Expreszo, wat voorheen een papieren magazine was. In Midden-Nederland vind je Grown Up Queers. YoungPride, Expreszo en Grown Up Queers organiseren allemaal lokale evenementen. In de lockdown veelal online en steeds vaker ook fysiek in kleine groepen. Transgender personen kunnen onder andere terecht bij Transvisie, die bijvoorbeeld praatgroepen organiseren. Voor hulp en ondersteuning is Genderpraatjes gelanceerd.
Heb jezelf lief en spreek je uit
Het belangrijkste advies is natuurlijk: heb jezelf lief. Dankzij corona hebben we de mogelijkheid gekregen om op onszelf te reflecteren. Uit de enquête blijkt dit ook. Een van de respondenten zegt daarover: “Ik heb zelf kunnen reflecteren op mijn identiteit, door het wegvallen van maatschappelijke verwachtingen. Ik ben ook in de eerste lockdown uit de kast gekomen als trans, maar ik realiseer me ook dat dit niet voor iedereen van toepassing zal zijn.”
Daarnaast is het belangrijk om te weten dat je niet de enige bent. Je bent niet de enige die zich eenzaam voelt of moeite heeft met het vinden van een fijne plek tussen de maatregelen. Je kan altijd terecht bij professionals, ook als je alleen even wil praten. Dit kan bijvoorbeeld via mail, telefoon en chat op Switchboard. Ook het eerdergenoemde Genderpraatjes kan een uitkomst bieden. Het uitspreken van jouw gevoel van eenzaamheid of jouw struggle kan je helpen om het te begrijpen en te leren hoe je er mee om kan gaan.
Blik op de toekomst
De coronacrisis is een moeilijke tijd geweest voor ons als gemeenschap en velen hebben daar nu nog last van. Hopelijk zijn deze gevolgen van corona snel verleden tijd en kunnen we onze gemeenschap weer fysiek ontmoeten. Tot die tijd is het belangrijk om te weten dat je altijd kan terugvallen op de LHBTQIA+-gemeenschap. Online of fysiek, schroom nooit om contact te zoeken met andere LHBTQIA+’ers. Er zijn meer mensen die je begrijpen dan je misschien denkt, want we maken allemaal vergelijkbare situaties mee.
Over de auteur(s)
