Content warning: Dit artikel bevat verwijzingen naar zelfdoding.
Tijdens filmfestival Roze Filmdagen ging de documentaire Uit ‘t leven in première. Een indrukwekkende docu over het zeer pijnlijk hoge aantal mensen uit de LHBTQIA+-gemeenschap dat uit het leven stapt. Ik ging in gesprek met makers Tim Dekkers en Henk Burger over dit kwetsbare onderwerp.
Worstel je zelf met gedachten aan zelfbeschadiging, zelfdoding of ken je iemand in je omgeving die dat doet? Ga naar 113.nl voor meer informatie, anoniem bellen of chatten.
Allereerst, hoe is het idee voor Uit ‘t leven ontstaan?
TIM: “Henk kwam met het idee voor een documentaire over zelfdoding binnen de LHBTQIA+-community bij mij, omdat toen al 12 vrienden en bekenden van hem uit het leven waren gestapt.
HENK: “Inmiddels staat mijn teller op 22 zelfdodingen. Ik merkte ook hoe groot het taboe is in de queer community om over dit onderwerp te spreken. Het lijkt erop alsof we heel graag etaleren hoe goed het met ons gaat, hoe lekker we kunnen feesten. Maar dat blokkeert ook mensen uit de community die in geestelijke nood verkeren om bij anderen aandacht te vragen voor hun ellende.”
Heel heftig om te horen dat het om zo veel mensen gaat, dat je van namen naar cijfers moet overstappen. Ik kan me voorstellen dat het ook lastig is om mensen te vinden die over zo’n nare periode in hun leven willen praten. Hoe hebben jullie dit aangepakt?
TIM: “Ik ben als regisseur aan de slag gegaan om drie hoofdpersonen te vinden die allemaal een suïcidale periode hebben overleefd, en nu een functie vervullen om anderen te helpen die met gedachten aan zelfdoding rondlopen. Uiteindelijk zijn we toch via vrienden en bekenden bij deze mensen terechtgekomen. We hebben gevraagd wie zij kenden in hun omgeving die dit soort periodes van hun leven hadden overleefd. Personen vinden met diverse ervaringen was lastig. Je vraagt hun medewerking om te praten over een periode die ze het liefst voorgoed afsluiten, en dat is zwaar. Daarnaast bleek wel uit cijfers hoe heftig de problematiek is: bijna de helft van alle LHB-personen in Nederland heeft wel eens gedacht aan zelfdoding. LHB’ers plegen vier tot negen keer vaker suïcide dan personen die niet tot die groep behoren.”
Initiatiefnemer Henk Burger
Het lijkt me inderdaad heel moeilijk om mensen naar zo’n kwetsbaar onderwerp te vragen. Hoe hebben jullie dit ervaren?
TIM: “Het was uiteraard heel confronterend soms. We hebben met zo’n klein mogelijke ploeg opnames gemaakt om een intieme vertrouwensbasis te kweken. De hoofdpersonages in de film moesten zich bij ons veilig voelen, om over hun donkere periode te durven praten.”
HENK: “We gaan met Kris bijvoorbeeld terug naar het Friese dorpje Harkema waar hij als jongen vreselijk is gepest en uitgescholden. Je merkte dat hij het weer als heel beklemmend ervaarde om daar te zijn.”
Zijn jullie tijdens het maken van Uit ‘t leven ook onverwachte dingen tegengekomen?
TIM: “Aanvankelijk zouden we alles in één jaar tijd opnemen, maar door Corona liep dat helemaal anders. Van tevoren bedachte situaties konden niet altijd meer plaatsvinden. Uiteindelijk duurde de opnameperiode ruim tweeëneenhalf jaar. Het voordeel daarvan bleek dat we de hoofdpersonen veel beter hebben leren kennen en nog mooiere gesprekken met ze hebben kunnen voeren. In die zin heeft de film nog meer verdieping gekregen”
Wat is voor jullie de belangrijkste boodschap uit de documentaire?
HENK: “Het zou fijn zijn als het onderwerp veel meer bespreekbaar wordt. Dat iedereen in de community wat meer zorg gaat dragen voor personen waarmee het even niet zo goed gaat. Ik heb niet de illusie dat je met een film toekomstige zelfdodingen kunt tegenhouden, maar hoop wel dat met elkaar over donkere kanten van het leven praten een beetje bijdraagt. Te veel mensen met wie het niet goed gaat, voelen zich juist binnen de community eenzaam. Dat is best triest.”
TIM: “Het COC verwacht dat de film een breekijzer gaat vormen om dit taboeonderwerp onder de aandacht te brengen. Het is van belang dat de film door zoveel mogelijk mensen gezien wordt om dat te bereiken.”
Wat wil je tegen mensen zeggen die de documentaire willen zien? Waar kan dat?
HENK: “De Roze Filmdagen waren binnen no-time uitverkocht. Hij is op 12 april wel te zien in De Pletterij in Haarlem. Vooralsnog zijn er geen omroepen die de documentaire willen uitzenden, ze vinden het te veel een niche onderwerp, helaas. Ik begrijp dat echt niet, als ik zie hoe enorm aangrijpend de documentaire is voor alle proefpersonen die hebben gekeken. Maar de film gaat wel de wereld over naar allerlei LHBTQIA+-filmfestivals. Het COC wil de film in de regio’s inzetten om daarmee debatten aan te zwengelen. Het doel is om de community een hoopvolle boodschap mee te geven met de film. Wees wat liever voor elkaar en voorkom daarmee mogelijk dat personen door eenzaamheid uit het leven stappen.”
TIM: “Ik zou ook willen zeggen, probeer naar aanleiding van Uit ‘t leven te denken over personen die je misschien al een tijdje niet meer gezien hebt. Bel ze even op, vraag hoe het met ze gaat.”
Over de auteur(s)
