In onze nieuwe rubriek Sexpreszo geven we de voorlichting die je als LHBT+ nooit hebt gehad. We leggen in dit artikel graag uit waarom we nou precies we met Sexpreszo begonnen zijn, en we vroegen daarbij meteen naar de mening van het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
Gebrekkige voorlichting
Iedereen herinnert zich wel iets vaags over seksuele voorlichting op school, maar op sommige scholen blijft die voorlichting erg beperkt. Als LHBT+ heb je er vaak weinig aan. Heeft voorlichting op school ons überhaupt iets geleerd?
Expreszo heeft in kaart gebracht hoe de LHBT+’s in ons netwerk tegen seksuele voorlichting aankijken en hoe het werd ervaren. Het merendeel van de mensen die we spraken, gaf aan dat de seksuele voorlichting die zij kregen vooral erg ‘biologisch’ was. Spermacellen, eicellen, bevruchting, zwangerschappen enzovoorts. LHBT+’s vonden dit niet altijd superrelevant.
Grotere onderzoeken laten daarnaast ook zien dat LHBT+’s de seksuele voorlichting vaak marginaal vinden. Rutgers (het kenniscentrum over seksualiteit) en Soa Aids Nederland hebben in 2017 onderzoek gedaan naar seksuele voorlichting op school. In dit onderzoek is onder andere jongeren gevraagd naar hun mening over de seksuele voorlichting op hun school. Ze gaven de voorlichting gemiddeld een 5,8. LHBT+-jongeren gaven de seksuele voorlichting een nog lager cijfer: een 5,2. Dat terwijl een ander onderzoek uit 2019 liet zien dat jongeren wél een grote behoefte hebben aan goede seksuele voorlichting, vooral omdat niet iedereen voldoende informatie mee krijgen vanuit huis.
Seksuele voorlichting en LHBT+
Het blijkt uit dit laatste onderzoek ook dat LHBT+-jongeren te weinig weten over seksuele en genderdiversiteit. Er wordt niet over gepraat of er worden grapjes over gemaakt. Jongeren voelen zich daar kwetsbaar door en onzeker over. Ze willen meer voorlichting zodat de negatieve sfeer rondom LHBT+’s doorbroken wordt. Daarnaast vinden leerlingen het prettig als ze een voorlichting krijgen van externe partijen zoals het COC.
Naar aanleiding van de resultaten die we hoorden, heeft Expreszo contact opgenomen met de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Minister van Engelshoven laat weten: “Scholen zijn verplicht om aandacht te geven aan een respectvolle omgang met diversiteit, waaronder seksuele diversiteit. Daar hoort ook inclusieve seksuele voorlichting bij. Scholen kiezen zelf hoe ze dat doen en de Inspectie van het Onderwijs ziet toe op de naleving hiervan. Het is belangrijk dat iedereen leert en waardeert dat we verschillend zijn.” Maar als seksuele diversiteit en inclusie belangrijk zijn, waarom laten de onderzoeken dan zien dat leerlingen dit niet zo (hebben) ervaren? Het lijkt ons overduidelijk dat seksuele voorlichting op scholen in gebreke blijft voor LHBT+’s en dat beleid en de realiteit niet altijd met elkaar stroken.
Normalisatie
Voorlichting voor LHBT+’s is heel belangrijk. Het betrekken van LHBT+’s tijdens de seksuele voorlichting draagt bij aan de normalisatie van hun bestaan. Het kan zeker voor tieners confronterend zijn als ze voorlichting krijgen over seksuele en genderidentiteit. LHBT+-jongeren zijn vaak onzeker over hun gevoelens, omdat ze het beeld krijgen dat ze een afwijking hebben. Maar dit laat juist het belang zien van inclusieve seksuele voorlichting. Op het moment dat seksuele voorlichting ook over LHBT+’s gaat, worden deze jongeren geleerd dat ze heel normaal zijn en ze niets verschillen van hun heteroseksuele leeftijdsgenoten.
Daarnaast draagt voorlichting ook bij aan hoe hun heteroseksuele leeftijdsgenoten naar hen kijken. Elke LHBT+ kan zich herinneren dat er ‘grapjes’ over hen gemaakt werden. Jongens met vrouwelijkere kenmerken die het doelwit worden van pesterijen, meisjes die niet durven uit te spreken dat ze op vrouwen vallen, enzovoorts. Door dit bespreekbaar te maken, verklein je de kans op opmerkingen waar LHBT+’s tot laat in hun leven last van kunnen hebben.
Beperk risicovol gedrag
Het gros van de mensen heeft wel een ongemakkelijk gesprek gevoerd met zijn/haar/hun ouders over de bloemetjes en bijtjes, of zo’n gesprek gehad op school. Maar LHBT+-jongeren krijgen deze gesprekken minder of krijgen de ‘verkeerde’ gesprekken: over heteroseks tussen cis mensen. Als LHBT+’s al jong voorlichting krijgen die ook over hen gaat, zullen ze zich bewuster zijn van de verschillende aspecten van seks. Wanneer er risico’s besproken worden tijdens seksuele voorlichting, gaat het vaak vooral over zwangerschap voorkomen. Maar hoeveel mensen leren nou op school hoe ze PrEP kunnen gebruiken, of over veilig vrijen met een neo-vagina? Daarnaast blijven ook een heleboel sociale aspecten van seks als LHBT+ onbesproken.
Door een gebrek aan een dergelijke voorlichting gaan LHBT+’s op zoek naar andere manieren om hun identiteit te ontdekken. Jongeren kunnen zich keren naar pornografisch materiaal. Porno is niet slecht, maar het is geen voorlichting, en het kan een onrealistisch beeld geven als je net komt kijken. Daarbij hebben nieuwkomers in de scene een kwetsbare positie. Wie weet hoeveel jongeren er al slachtoffer zijn geworden van een gebrek aan goede voorlichting of kennis over bijvoorbeeld het gebruik van dating- of seks-apps?
Wat nu?
Het is ongelofelijk belangrijk dat de seksuele voorlichting op scholen verbetert en dat deze ook voor LHBT+-jongeren van toepassing is. Op het moment schiet het curriculum tekort en lijken sommige scholen er zelfs nalatig in. Wat kan daar tegen gedaan worden?
Lokaal kunnen leerlingen aangeven bij scholen dat ze meer seksuele voorlichting willen. Voorlichtingen van externe partijen worden ook als prettig ervaren. Maar dit legt de verantwoordelijkheid compleet bij de leerlingen, terwijl dit niet hún verantwoordelijkheid is. Hoe kunnen we verwachten dat jongeren aangeven wat ze willen over iets waar ze nog weinig over weten? Scholen moeten dus ook zelf de invulling van hun voorlichting verbeteren, en niet de ruimte krijgen om seksuele- en genderdiversiteit halfslachtig te behandelen. Er moet expliciet gestuurd worden op een betere seksuele voorlichting zonder taboe op niet-normatieve seks.
Over de auteur(s)
