In de rubriek ‘Hete Thee Met Rocher’ bespreekt hoofdredacteur Rocher elke maand een ander onderwerp naar aanleiding van de actualiteiten. Deze maand schrijft hij over hoe de discriminatie van LHBT+-personen ook geïnstitutionaliseerd is in Nederland en op welke vlakken dit duidelijk zichtbaar is.
Afgelopen maand kwamen LHBT+’ers meerdere keren voor in het nieuws. En het was weer raak: zoals vaak het geval is, was dat niet door ons eigen toedoen. Voor de zoveelste keer sprak men over ons, en niet met ons. Nee, toen we in opspraak kwamen door de uitspraken van minister Slob over de vrijheid van onderwijs en het mogen weigeren van homoseksualiteit, was dat niet onze eigen keuze. Toen “homo’s” in het nieuws kwamen omdat we bloedplasma ‘mogen’ doneren, was dat niet onze eigen keuze. In situaties zoals deze moeten we omgaan met de realiteit dat er nog steeds een gebrek aan complete emancipatie en gelijkwaardigheid is. Een deel van dit gebrek is te wijten aan de systemen en instituties in Nederland. Hoe ‘gaaf’ het land ook mag zijn volgens Mark Rutte, we hebben nog genoeg obstakels die we moeten zien te ontwijken.
Bloed doneren
Een van die obstakels is mannen die seks hebben met mannen (MSM) beschouwen als ‘risicogroep’. Sanquin houdt daar bijvoorbeeld nog steeds heel erg aan vast, zelfs bij monogame MSM’s. Die mogen in Nederland niet zomaar bloed doneren van Sanquin.
In het verleden schreef ik al over dit uiterst discriminerende beleid, het is in de tussentijd nooit beter geworden. In november kwam het nieuws dat ‘homo’s’ – terwijl het meer dan alleen homoseksuele mannen betreft – nu bloedplasma ‘mogen’ doneren. Dit werd geframed alsof het ongelofelijk progressief is, maar het is slechts schijn. Want MSM’s mochten eerst überhaupt geen bloedplasma doneren, en met de nieuwe regeling hanteert Sanquin dezelfde maatstaven als met reguliere bloeddonaties: eerst vier maanden onthouden van seks voordat MSM’s bloed mogen doneren.
Het gaat zelfs verder, want vrouwen die seks hebben met mannen die seks hebben met andere mannen (dus bijvoorbeeld biseksuele+ mannen) moeten ook vier maanden seksvrij door het leven gaan voordat ze bloed mogen doneren. Ten tijde van een pandemie zou je denken dat ze dit soort discriminerende zouden opheffen, maar blijkbaar is levens redden niet zó belangrijk?
Artikel 23
Ook in het onderwijs lijkt er plek te zijn voor achterhaalde gedachten. Niemand is vergeten wat minister Arie Slob vorige maand zei: scholen mogen homoseksualiteit afkeuren. Op basis van artikel 23 uit de Grondwet, mogen ze zelfs ouders vragen een intentieverklaring te ondertekenen waarin ze onder andere een homoseksuele levenswijze afkeuren.
Een dag later kwam de minister terug op deze uitspraken. Niet eens omdat hij van mening was veranderd, maar vooral vanwege ‘hoe de discussie zich had ontwikkeld’. Maar het kwaad was al geschied en de uitspraken waren al aangekomen bij de oren van de LHBT+-jongeren in Nederland.
Naar aanleiding van die kwetsende uitspraken schreef ik namens de hele redactie een brief aan alle LHBT+-jongeren. Politici discussiëren nu hevig over artikel 23 uit de Grondwet. Deze staat namelijk haaks op artikel 1. Het zou mooi zijn als er aanpassingen komen, maar dat er anno 2020 nog steeds binnen de wet ruimte is voor LHBT+-discriminatie, door scholen nota bene, en dit kan door een maas in de grondwet, laat zien dat onze instituties en wet- en regelgevingen niet up to date zijn.
Roze in Blauw
De verandering in het donatiebeleid van MSM’s en de uitspraken van minister Slob zijn slechts voorbeelden van afgelopen maand. Maar geïnstitutionaliseerde LHBT+-discriminatie is tijdloos. Men zet LHBT+’ers vaker weg als tweederangsburgers, of iets waar de politie zich in hun vrije tijd mee bezig moet houden. Dat blijkt onder andere uit de relatie tussen de gemeenschap en de politie. Die relatie is al gevoelig, om het zacht te omschrijven. Binnen de politie bestaat het netwerk Roze in Blauw dat is opgericht door voornamelijk LHBT+-personen. Maar dat netwerk staat nu onder spanning. Door een gebrek aan personeel en middelen lijkt het dat Roze in Blauw misschien niet kan blijven bestaan. De agenten die tijd steken in Roze in Blauw doen dit vaak al in hun vrije tijd, omdat er geen tijd voor blijkt te zijn onder hun werktijd. LHBT+’ers zijn blijkbaar een nagedachte voor de politie.
Kunstmatige inseminatie voor lesbische vrouwen
LHBT+ koppels met een kinderwens krijgen ook te maken met extra heteronormatieve ideeën. Zo werden lesbische vrouwen begin 2019 neergezet als inferieur ten opzichte van heteroseksuele stellen met een kinderwens. Voormalig minister Bruins liet de Tweede Kamer weten dat kunstmatige inseminatie voor lesbische vrouwen en alleenstaande vrouwen geen medische indicatie zou hebben, en dat het ontbreken van een mannelijke partner vooral een sociaal probleem zou zijn, en geen medische noodzaak zou hebben. Lesbische vrouwen hebben in zulke situaties geen recht op een vergoeding. In feite wordt hun kinderwens gezien als minder belangrijk dan de kinderwens van een heteroseksueel koppel.
Een petitie met meer dan 90.000 handtekeningen zorgde ervoor dat die beslissing teruggedraaid werd. Dit was goed nieuws voor al die vrouwen. Maar wat het wel illustreert, is dat de voormalige minister met een heteronormatieve blik zijn werk deed en beslissingen maakte. Als er geen weerwoord was ontstaan door die duizenden mensen, dan zou die beslissing van de minister doorgevoerd worden. Talloze lesbische en alleenstaande vrouwen zouden dan moeten lijden onder LHBT+-discriminatie en patriarchaal denken vanwege de focus op een mannelijke partner. Het wordt neergezet alsof het hun ‘eigen schuld’ is, alsof het een keuze is om lesbisch te zijn.
#NietGayGenoeg
LHBT+-vluchtelingen in Nederland hebben het ook flink te verduren. Zo werd de app Grindr geblokkeerd in enkele azc’s terwijl apps zoals Tinder wel werden toegestaan. Daarnaast kwam de veiligheid van vluchteling Happy in het geding en was er sprake van dat Happy uit Nederland gezet zou worden omdat ze ‘niet gay genoeg’ zou zijn.
Dit zijn slechts voorbeelden uit de afgelopen maanden, en illustreren het punt dat men in Nederland verschillend kijkt naar verschillende ‘soorten’ LHBT+’ers. De Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) maakt het leven van LHBT+-vluchtelingen moeilijk. Tot 2018 werden zij ‘getoetst’ op hun seksualiteit door te kijken naar het ‘proces van bewustwording en zelfacceptatie’. In theorie hanteert de IND dit criterium niet meer, maar in de praktijk gaat het er wel anders aan toe.
In een land waar progressiviteit op nummer één zou staan en de LHBT+-gemeenschap (ongewild) fungeert als maatstaf om te kijken of mensen progressief genoeg zijn, is het erg tegenstrijdig dat de rechten van LHBT+-vluchtelingen niet zeker zijn.
Een institutioneel probleem
Het discriminerende beleid van Sanquin, artikel 23 uit de Grondwet, de beperkte ruimte van Roze in Blauw, de discriminatie van lesische stellen rondom kunstmatige inseminatie en de hele situatie rondom LHBT+-vluchtelingen zijn slechts illustraties van een groter probleem. Namelijk dat al deze discriminatie vastgeroest zit in onze instituties met dezelfde onderliggende problematiek: men ziet LHBT+’ers als tweederangsburgers. Het wettelijk gezien mogen afkeuren van LHBT+’ers zet bijvoorbeeld op eenzelfde manier LHBT+-zijn als keuze neer, als dat het niet toekennen van vergoeding aan lesbische stellen voor kunstmatige inseminatie dat doet. LHBT+-vluchtelingen moeten bewijzen dat ze ‘gay genoeg’ zijn om in Nederland te mogen blijven, terwijl MSM’s moeten bewijzen dat ze ‘niet zo gay zijn’ om bloed te mogen geven. Politieagenten moeten de zorg voor LHBT+’ers letterlijk als hobby doen.
In Nederland ziet men de acceptatie van LHBT+’ers graag als een pijler van progressieve normen en waarden, maar vergeet niet dat die progressieve normen en waarden niet terugkomen op de plekken waar ze er toe doen. Is Nederland dan nog steeds zo’n ‘gaaf’ land?
Over de auteur(s)
