[content warning: uitspraken in verkiezingsprogramma’s kunnen kwetsend zijn]
Over minder dan twee maanden is het al zover. Zeventien maart mogen we onze stem uitbrengen. Het enorme scala aan keuzes en verkiezingsprogramma’s kan echter nogal eens voor wat kopzorgen kosten. In de Regenboogrubriek over politiek proberen we je daarom van een klein deel van deze zorgen te verlichten.
Zo schreven we eerder over de verkiezingsprogramma’s van 2017-2021 en analyseerden we wat de partijen hierin daadwerkelijk zeiden. Daarnaast keken we of partijen hun beloftes in de verkiezingsprogramma’s nakwamen door te kijken naar de moties die ze indienden en hoe andere partijen hierop stemden. Deze keer verdiepen we ons in de verkiezingsprogramma’s van aankomende verkiezingen (2021-2025). Deze zullen ons wat vertellen over de beloftes van aankomende vier jaar. Hierbij richten we ons specifiek op de woorden die zij besteden aan de belangen van LHBT+. Wat zeggen partijen over onze gemeenschap? Over wie spreken ze en welke beloftes maken ze? In dit artikel zetten we het per verkiesbare partij op een rijtje.
Bij1
Net zoals in het verkiezingsprogramma van vier jaar geleden (toen nog Artikel1), spreekt BIJ1 ook hier regelmatig over de belangen van LHBT+. Wanneer zij dit doen spreken zij over ‘LHBTQI+’. BIJ1 pleit bijvoorbeeld voor het oprichten van safehouses, wat volgens hen nodig is vanwege het hoge suïcidegetal onder LHBT+-jongeren. Deze groep verdient volgens hen meer aandacht. Ook binnen azc’s verdient onze gemeenschap volgens BIJ1 meer aandacht. Zo krijgen LHBT+-personen op dit moment niet die bescherming die zij in sommige gevallen nodig hebben. BIJ1 pleit daarom voor het recht op een veilige omgeving voor LHBT+ vluchtelingen.
Zorg
Anders dan vorig verkiezingsprogramma, besteed BIJ1 in dit programma extra veel aandacht aan transgenderzorg. BIJ1 vindt bijvoorbeeld dat alle behandelingen en operaties omtrent geslachtsverandering vergoed moeten worden en dat men het moet zien als reguliere zorg. Dit laatste zorgt ervoor dat er ook binnen medische opleidingen specifieke aandacht komt voor transgenderzorg. Het uitbreiden van deze zorg en expertise leidt er daarnaast toe dat de wachtlijsten korter kunnen worden. Volgens BIJ1 zijn die nu veel te lang. Ook stelt BIJ1 dat de diagnose ‘genderdysforie’ niet langer nodig moet zijn om toegang te krijgen tot hormoonbehandeling. Transgender zijn wordt daardoor namelijk gezien als iets waar altijd een psycholoog bij nodig is, terwijl dit niet altijd het geval is. Deze hormoonbehandeling moet volgens hen dan ook voor te schrijven zijn door de huisarts, in plaats van enkel door de psycholoog.
Volgens BIJ1 zou het daarnaast helpen wanneer er binnen de zorg trainingen komen die het personeel bewust maken van hun onbewuste bias als het gaat om LHBT+. Dit zou discriminatie in de zorg kunnen voorkomen.
Intersectionaliteit
Ook intersectionaliteit wordt meegenomen in het programma van BIJ1. Zo willen zij dat er gekeken wordt naar de invloed van gender, etniciteit en seksualiteit op het leven van mensen met een beperking, zodat het beleid inclusiever wordt. In Artikel 1 van de Grondwet moet volgens hen daarnaast zowel etniciteit, afkomst, nationaliteit, beperking, seksuele gerichtheid, genderidentiteit en genderexpressie toegevoegd worden als gronden waarop men verboden moet worden te kunnen discrimineren.
Andere concrete doelen
Andere concrete voorbeelden van verbetering die BIJ1 graag ziet zijn het afschaffen van genderregistratie bij het BPR, het kosteloos kunnen wijzigen van je voornaam als non-binair persoon en het invoeren van een wetgeving omtrent de medische behandeling van intersekse-kinderen. Deze wet zou ervoor moeten zorgen dat intersekse-kinderen geen medische ingreep hoeven te ondergaan, wanneer hun situatie niet levensbedreigend is. BIJ1 wil tot slot dat de wet niet meer enkel uitgaat van het gezin wat bestaat uit man, vrouw, kind. De wet moet zich bijvoorbeeld ook richten op meer ouderschap. Hiermee creëren zij ruimte voor, onder andere, LHBT+-gezinnen.
GroenLinks (GL)
Waar GroenLinks in het verkiezingsprogramma van 2017-2021 nog sprak over ‘LHBTI’, spreken zij nu, net als BIJ1, over ‘LHBTIQ+’. Ook zij spreken in het verkiezingsprogramma met regelmaat over de rechten van LHBT+. Zo moet er volgens GroenLinks bij elke wetswijziging verplicht getoetst worden wat voor effect het heeft op kwetsbare groepen, zoals LHBT+. Volgens hen moet seksuele gerichtheid en handicap een onderdeel zijn van de discriminatiegronden die vallen onder Artikel 1 van de Grondwet. De discriminatie naar homoseksuele mannen die bloed willen doneren moet daarmee ook ten einde komen. De voorwaarde om bloed te doneren moet volgens GroenLinks bepaald worden aan de hand van seksueel risicogedrag in plaats van met wie je seks hebt gehad.
LHBTIQ+-emancipatiebeleid
GroenLinks vermeldt daarnaast in het verkiezingsprogramma dat ze streven naar het starten van een ‘ambitieus LHBTIQ+-emancipatiebeleid’. Dit houdt in dat GroenLinks een verbod wilt indienen op homogenezing* en de verplichte geslachtsregistratie wil afschaffen. Tevens betekent het dat GroenLinks de wijziging van het geslacht mogelijk wil maken zonder oordeel van de rechter, deskundigenverklaring en/of leeftijdsrestricties. Ook moet er de mogelijkheid zijn om met verlof te gaan na een geslachtsverandering. Binnen dit emancipatiebeleid moet volgens hen rekening gehouden worden met intersectionaliteit. Het verkiezingsprogramma licht verder niet toe hoe zij dit willen doen.
Politie
Verder benadrukt GroenLinks het belang van bescherming van LHBT+ middels het werk van de politie. Politieopleidingen moeten bijvoorbeeld meer aandacht besteden aan bewustwording omtrent discriminatie. Binnen de politie zou er daarnaast meer ruimte moeten zijn voor LHBT+-personeel. Hierbij is het volgens GroenLinks ook van belang dat een netwerk als Roze in Blauw niet enkel uit vrijwilligers bestaat.
Onderwijs
Ook binnen scholen zou er volgens GroenLinks harder opgetreden moeten worden tegen discriminatie. Hiervoor stellen zij dat het van belang is de onderwijsinspectie in te zetten. GroenLinks betuigt daarnaast steun aan jongeren die binnen hun scholen opkomen voor acceptatie op dit vlak. Ook aan bewegingen omtrent mensenrechten, zoals LHBT+-bewegingen laat GroenLinks in het verkiezingsprogramma zien steun te betuigen.
LHBT+-vluchtelingen en -asielzoekers
Tot slot stelt GroenLinks meer aandacht te willen besteden aan kwetsbare groepen zoals LHBT+’ers binnen de asielprocedure. Wanneer mensen terug moeten keren naar hun land van herkomst moet er bijvoorbeeld beter gekeken worden naar de risico’s die zij dan lopen.
Socialistische partij (SP)
Een partij die minder spreekt over de belangen van LHBT+, is de SP. Zo spreken zij in het gehele verkiezingsprogramma één keer over de rechten van LHBT+. Zij spreken dan over ‘LHBTI’. Zo stelt de SP in het verkiezingsprogramma dat ze geen discriminatie accepteren op het gebied van onder andere seksuele geaardheid. Als middel om dit tegen te gaan stellen zij dat de politie en het OM meer mogelijkheden moeten krijgen om discriminatie van LHBT+ te onderzoeken en te vervolgen.
Tot slot wil SP elke vorm van discriminatie naar vrouwen en homoseksuelen binnen religieuze gemeenschappen aanpakken. Behalve algemene uitspraken over het strijden tegen discriminatie spreken zij verder niet over de belangen van LHBT+.
Democraten ’66 (D66)
In tegenstelling tot de SP, besteedt D66 wel ruim aandacht aan de rechten van LHBT+. Zij refereren naar onze gemeenschap als ‘LHBTI+’. Hiermee zijn ze alomvattender dan in het verkiezingsprogramma van 2017-2021. Daar hadden zij het over ‘LHBTI’. In het verkiezingsprogramma van dit jaar besteed D66 één paragraaf aan de rechten van LHBTI+.
Hierin stellen zij dat discriminatie en stigmatisering van LHBT+-personen nog altijd aanwezig is en erkennen zij dat het suïcideaantal hoog is. Om dit tegen te gaan wil D66, net als vorig jaar, seksuele gerichtheid toevoegen aan artikel 1 van de Grondwet. D66 is daarnaast nog steeds voor het afschaffen van verplichte geslachtsregistratie en voor het verplichten van educatie over seksuele diversiteit. Ook homogenezingspraktijken willen zij nog altijd verbieden*.
Dit jaar voegen zij daar onder andere aan toe dat transgender zijn niet langer gezien moet worden als een psychische aandoening. D66 belooft zich daarnaast in te zetten voor de erkenning van regenbooggezinnen in heel Europa en wil werken aan de straffen die staan voor homohaat op Europees niveau. In Nederland moet deze bescherming er komen middels gespecialiseerde discriminatierechercheurs. Tot slot besteed D66 aandacht aan vluchtelingen en dak- en thuislozen die LHBT+ zijn en spreken zij zich uit tegen homofobie in de sportwereld.
Volkspartij voor Vrijheid en Democratie (VVD)
Net als het verkiezingsprogramma uit 2017-2021 spreekt VVD ook dit jaar maar zelden over de rechten van onze gemeenschap. Dit jaar hebben zij het echter wel over ‘LHBTI’ in plaats van enkel ‘homoseksualiteit’. Net als in het verkiezingsprogramma van 2017-2021, spreekt VVD over de rechten van onze gemeenschap in de context van integratie. Zo stellen zij onder het kopje ‘integratie’ dat er meer aandacht besteed moet worden aan onder andere de rechten van LHBT+.
Verder moet er volgens VVD bescherming komen voor instellingen van minderheidsgroepen zoals LHBT+. VVD vindt bijvoorbeeld dat de overheid cameratoezicht moet vergoeden bij een ‘bewezen dreiging’. VVD is daarnaast tegen praktijken omtrent homogenezing* en wil dat LHBT+ de mogelijkheid krijgen om bloed te doneren. De eis die hieraan gesteld wordt moet gebaseerd zijn op (seksueel) risicogedrag, en niet op seksuele geaardheid.
Wel is Nederland volgens hen nog altijd één van de meest tolerante landen ter wereld. Volgens VVD kan ‘de kracht van de samenleving’ zorgen dat we discriminatie achter ons kunnen laten.
Partij voor de Dieren (PvdD)
PvdD sprak zich in tegenstelling tot VVD vaker uit omtrent de rechten van LHBT+. Wanneer zij het hebben over onze gemeenschap spreken zij over ‘LHBTIQA+’. PvdD spreekt zich onder andere uit over de aangiftebereidheid van LHBT+-discriminatie. Zij willen dit laagdrempeliger maken door het centraal te registreren.
Onderwijs en zorg
Ook binnen het onderwijs zien zij een duidelijke rol voor het verbeteren van de positie van LHBT+. PvdD vindt bijvoorbeeld dat scholen verplicht voorlichting moeten geven over sekse-, gender- en seksuele diversiteit. De onderwijsinspectie is hierbij van groot belang. Als het aan PvdD ligt, wordt er dan ook vanuit de overheid geïnvesteerd in emancipatie van LHBT+ binnen het onderwijs. Ook zorgcentra die zich richten op LHBT+ moeten volgens hen steun vanuit de overheid (blijven) krijgen.
Regenbooggezinnen en genderidentiteit
Naast dat besteed PvdD aandacht aan de rechten van regenbooggezinnen. Zo moeten niet-heteroseksuele paren net zoveel rechten hebben als heteroseksuele paren. Op dit moment is dit volgens hen nog niet het geval. Transgender personen moeten daarnaast betrokken worden bij de keuzes die gemaakt worden in het medische traject van hormonen en operaties. Ook geslachtsregistratie moet volgens de PvdD afgeschaft worden.
Forum voor Democratie (FvD)
In tegenstelling tot het verkiezingsprogramma van 2017-2021 spreekt de FvD dit jaar wel over onze gemeenschap, zo hebben zij het zelfs over ‘LHBTI’ in het verkiezingsprogramma van dit jaar. Desondanks gebruikten ze het echter enkel in negatieve zin.
Zo verzet FvD zich tegen ‘identiteitspolitiek’. Identiteitspolitiek betekent volgens FvD dat een bepaalde groep mensen met een seksuele of etnische identiteit voorgetrokken wordt, waardoor anderen benadeeld worden en mensen in een slachtofferrol kruipen. FvD pleit daarom voor een stop op subsidies die ‘een bijzondere identiteit’ vertegenwoordigen. Ze willen daarnaast verplichte diversiteitsquota voorkomen, multiculturele projecten afschaffen en het beleid met ‘speciale LHBTI-convenanten’ stoppen. Een mogelijke interpretatie van dit laatste is bijvoorbeeld dat een samenwerking met COC, vanuit de overheid niet meer mogelijk is.
Christen-Democratisch Appèl (CDA)
CDA besteed dit jaar, net als in het verkiezingsprogramma van 2017-2021, weinig aandacht aan de rechten van LHBT+. In het gehele verkiezingsprogramma noemen zij één keer dat er een toename is van intolerantie en geweld jegens onder andere ‘homo’s’. Om dit te voorkomen wil CDA dit strenger aanpakken. Ze lichten verder niet toe hoe zij dit gaan doen.
DENK
Ook DENK spreekt dit jaar weinig over de belangen van LHBT+. Hierbij richten zij zich wederom enkel op homoseksuelen. Zo benoemt DENK tegen homohaat te zijn, maar spreken zij zich verder niet uit over onze gemeenschap. DENK laat echter wel zien waarde te hechten aan een intersectionele aanpak.
50PLUS
Naast CDA en DENK spreekt ook 50PLUS zich weinig uit over de belangen van LHBT+. De ene keer dat zij dit doen spreken zij wel over ‘LHBTIQ’. Zo stelt de partij dat acceptatie en tolerantie naar de LHBT+-gemeenschap bevordert moet worden. Hoe zij dat voor zich zien wordt echter niet verder toegelicht.
ChristenUnie (CU)
Ook ChristenUnie sluit zich aan bij het rijtje partijen wat zich weinig uitspreekt over de belangen van onze gemeenschap. Wanneer zij dit wel doen spreken zij over ‘LHBT’ers’. Hoewel het nog steeds minimaal is, spreken zij zich vaker uit dan in hun verkiezingsprogramma van 2017-2021. Dit jaar spreekt ChristenUnie zich bijvoorbeeld ook uit over het belang van LHBT+-vluchtelingen. Zo zou er voor deze groep bijzondere aandacht moeten zijn binnen het beleid omtrent vluchtelingen.
ChristenUnie vindt daarnaast dat er harder opgetreden moet worden tegen discriminatie. Tot slot willen ook zij dat zowel handicap als seksuele geaardheid als discriminatiegronden toevoegen in Artikel 1 van de Grondwet.
Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP)
In tegenstelling tot ChristenUnie spreekt de christelijke partij SGP zich in het verkiezingsprogramma veelal negatief uit over onze gemeenschap. Waar de SGP in het verkiezingsprogramma van 2017-2021 vrij weinig sprak over LHBT+, spreken zij zich dit jaar ruimschoots uit. Scholen moeten volgens hen bijvoorbeeld meer vrijheid hebben omtrent seksuele educatie en het is niet aan de inspectie om te beoordelen of zij dit goed doen.
Gevaar voor ideologische opvattingen en indoctrinatie van de samenleving
De controle van inspectie op onderwijs omtrent seksualiteit resulteert volgens SGP namelijk in het gevaar van ‘ideologische opvattingen over seksualiteit, huwelijk, gezin en rolpatronen’, waarmee de overheid de samenleving kan indoctrineren. SGP noemt dit ook wel ‘ideologische pogingen om verschillen tussen geslachten weg te werken’. Het gezin wat bestaat uit vader, moeder en kinderen, is volgens SGP allesbehalve een sociaal construct. Eerder is het een natuurlijk gegeven, ofwel een ‘Bijbelse scheppingsorde’. Het beleid moet volgens hen dan ook veel minder gaan over ‘vrije seksuele moraal’ en veel meer gaan over loyaliteit tussen man en vrouw.
Twijfelen over je genderidentiteit is volgens de SGP daarom een afwijking waarbij men psychische hulp nodig heeft. Actieplannen die zich erop richten dit beeld te bestrijden moeten volgens hen dan ook geen subsidie ontvangen. Tot slot pleit de SGP, net als in 2017, dat ambtenaren ten alle tijden het ‘homohuwelijk’ mogen weigeren.
Partij voor de Vrijheid (PVV)
Evenals vier jaar geleden is PVV nog altijd gericht op het ‘de-islamiseren’ van Nederland. In tegenstelling tot het a4 van vier jaar geleden, besteden ze er dit jaar een geheel verkiezingsprogramma aan. Wanneer PVV spreekt over de bescherming van LHBT+, spreken zij altijd over ‘homo’s’ en staat dit altijd in context van de-islamisering. Zo stellen zij dat onder andere homo’s niet meer veilig zijn in Nederland en dat zij vaak slachtoffer zijn van islamisering van Nederland.
Partij voor de Arbeid (PvdA)
PvdA, daarentegen, spreekt zich in het verkiezingsprogramma van 2021-2025 veel uit over de belangen van LHBT+. Net als in 2017 spreekt PvdA ook hier over ‘LHBTI’. In lijn met andere partijen wil ook PvdA artikel 1 van de Grondwet aanpassen en een verbod indienen op homogenezingspraktijken*. Ze willen daarnaast discriminatie vanwege genderidentiteit, genderexpressie, geslachtskenmerken en/of seksuele gerichtheid strafbaar stellen in het Wetboek van Strafrecht. Een uiting van discriminatie richting LHBT+ zit volgens hen bijvoorbeeld in het feit dat homoseksuele mannen geen bloed mogen doneren. Of mensen bloed mogen doneren moet volgens de PvdA bepaald worden aan de hand van risicovol gedrag, niet aan de hand van seksuele geaardheid.
Onderwijs en politie
Ook binnen het onderwijs zou er volgens hen meer aandacht moeten zijn voor LHBT+. Zo moet er binnen leraren- en politieopleidingen verplicht ruimte zijn voor kennis over onze gemeenschap. Voor de invulling van de lerarenopleiding is PvdA van plan samen te werken met het COC en op het naleven hiervan willen zij strengere controle invoeren. De aandacht voor LHBT+ onder politieopleiding zou er daarnaast voor moeten zorgen dat onze gemeenschap zich veiliger voelt bij de politie. Roze in Blauw moet volgens PvdA dan ook blijven bestaan en aangifte en geweld van anti-LHBT+-geweld moet ten alle tijden serieus genomen worden.
Zorg
Naast dat, is er ook binnen de zorg meer aandacht nodig voor LHBT+. Zo erkent de PvdA dat er hoge suïcideaantallen zijn onder LHBT+. Om dit tegen te gaan wil PvdA acties om zelfdoding te voorkomen doorzetten en nader onderzoek opvragen naar de positie van LHBT+ in de huidige maatschappij. PvdA signaleert daarnaast de lange wachtrijen voor transgender personen en duidt op een betere zorg voor transpersonen. Ze lichten verder niet toe hoe zij dit gaan aanpakken. Wel stelt de PvdA dat zij recht moeten krijgen op transititeverlof voor medische bezoeken. PvdA vindt daarnaast dat intersekse personen geen medische behandeling hoeven te ondergaan wanneer dit niet noodzakelijk is. Hier zou volgens hen een verbod op moeten komen. Alleen met de nadrukkelijke toestemming van de persoon in kwestie zou dit toegestaan moeten zijn.
LHBT+-vluchtelingen en -asielzoekers
Tot slot besteed de partij extra aandacht aan LHBT+-vluchtelingen en -asielzoekers. Volgens hen zijn dit, naast kinderen en vrouwen, de meest kwetsbare groep in het vluchtelingenbeleid. Zij verdienen daarom een veilige en aparte opvang. PvdA verzet zich hierbij tegen stereotyperingen binnen de asielprocedure.
VOLT
We sluiten dit artikel af met een Europese partij die nog geen zetel in de Nederlandse politiek bezit, maar wel al een tijdje bestaat. VOLT spreekt in het verkiezingsprogramma over de rechten van LHBTI’s. In het programma stelt de partij waarde te hechten aan actieve verbetering van de emancipatie van LHBT+. Zo vinden ook zij dat seksuele gerichtheid toegevoegd moet worden aan artikel 1 van de Grondwet en willen ook zij een verbod op homogenezingspraktijken*. Ze zien daarnaast het belang van meer aandacht voor regenbooggezinnen binnen het beleid. Ook de (niet-noodzakelijke) medische ingrepen die worden gedaan bij intersekse baby’s moeten volgens hen stoppen. Tot slot moet er volgens hen in het onderwijs meer aandacht komen voor inclusieve seksuele voorlichting.
Verder kijken dan het verkiezingsprogramma lang is
Ondanks dat verkiezingsprogramma’s aardig wat zeggen over de waarde die partijen hechten aan onze belangen als LHBT+’ers, zegt het natuurlijk lang niet alles. Zo zit er, zoals we bij de verkiezingsprogramma’s van 2017-2021 al lieten zien, vaak nog veel meer achter de woorden van partijen. Het is dan ook van belang om verder te kijken dan je neus lang is.
Wanneer we met een intersectionele blik naar de verkiezingsprogramma’s kijken is er bijvoorbeeld nog veel meer te zien. Wat zeggen partijen bijvoorbeeld over mensen met een beperking? Over de rechten van mensen met een migratieachtergrond? Over vluchtelingen? Ook deze vragen over gemarginaliseerde groepen zijn van belang om te betrekken in de keuze naar een partij die bij jou past. Zo is een deel van hen ook onderdeel van onze gemeenschap. Hoewel we hopen dat we hiermee een handje op weg helpen, hopen we vooral dat jullie zelf ook nog eens diep de verkiezingsprogramma’s en politieke debatten induiken en in maart jullie stem laten horen.
* De Tweede Kamer heeft een motie om praktijken omtrent homogenezing te verbieden inmiddels aangenomen
Over de auteur(s)
