Still 'Shirley'
Still 'Shirley'

Recensie Shirley: Gevangen tussen de pagina’s

Shirley vertelt over het ontstaan van de roman Hangsaman (1951) van horrorschrijfster Shirley Jackson (Elisabeth Moss). Het uitgangspunt van de film is de roman Shirley: A novel (2014) van Susan Scarf Merrell. Verwacht dus weinig feiten, maar eerder een sfeertekening in de stijl van Shirleys verhalen. Daarmee joeg ze lezers de stuipen op het lijf. In de film zien we hoe haar omgeving haar achterdochtig bejegent. Ze zijn bang dat voor haar duistere gedachten en haar interesse in het occulte. Daarnaast heeft Shirley last van periodes waar ze haar bed niet uit kan komen en slechts drinkt en rookt. Zo zit ze vanwege zowel haar omgeving als haar geestesgesteldheid vast aan haar huis. De sleur verdwijnt als zij en haar man (Michael Stuhlbarg) een jong stel, Rose (Odessa Young) en Fred (Logan Lerman), onderdak bieden. Tussen Shirley en Rose ontstaat een spel van afstoten en aantrekken.

Met de stijl van de film benadert regisseur Josephine Decker de onheilspellende sfeer van Shirleys romans. De geluidseffecten zijn opvallend, zo klinkt er meermaals typisch horrorfilm gekraak. Hoewel leuk bedacht, is het erg aanwezig. Daarom lijkt het soms alsof de notie van subtiliteit Decker ontgaat en het doet af aan de psychologische diepgang. Naast de opvallende sound design zijn er grillige camerabewegingen die je af en toe doen afvragen of het niet iets minder kon. Wat wel werkt is hoe dicht Decker Shirley en Rose op de huid zit. Door de film heen groeien ze naar elkaar toe. Close-ups benadrukken hun gezichtsuitdrukkingen, maar laten ook zien hoe Shirley langzaam iets meer kleur krijgt, hoe haar haar weer beter in model gaat zitten en de wallen onder haar ogen iets verminderen. Rose daarentegen begint op een gegeven moment meer op Shirley te lijken, alsof Shirley de energie uit haar slurpt.

De relatie tussen Shirley en Rose is ambigu. Shirley lijkt haar in eerste instantie vooral te gebruiken om te kunnen starten met haar boek. Ze vat het idee op om te schrijven over een verdwenen meisje. Als ze aan haar denkt, zien we het gezicht van Rose . Daarmee wordt de vraag opgeroepen of Shirleys schrijven niet een zekere profetische werking heeft. Om alles aan de manipulatie van Shirley toe te schrijven zou echter te gemakkelijk zijn. De manier waarop Roses man Fred zich gedraagt, laat zien hoe oneerlijk de wereld tegen vrouwen kon zijn in de jaren vijftig: hij kan zijn gang gaan (en vreemdgaan) en studeren, zij moet kinderen krijgen en voor het huis zorgen. 

Naast dat Shirley Rose gebruikt, laat ze haar ook inzien dat de maatschappij meisjes zoals zij met huid en haar kan verslinden. Op een zeker moment zijn de twee perfect op elkaar ingespeeld en ontstaat er een verstandhouding tussen hen in plaats van dat Rose slechts een hulp in huis is. Daarmee verdwijnen de mannen bijna helemaal op de achtergrond. Terwijl de status quo daarmee afbrokkelt bloeit er iets romantisch op. Helaas kan dit niet blijven duren, want als Shirley over haar writer’s block heenkomt verdwijnt dat wat hen verbond. 

Afhankelijk van hoe je ernaar kijkt is de film uiteindelijk cynisch over de ‘verloren meisjes’ waar Shirley over schrijft, maar die zij en Rose zelf ook zijn. Tegelijkertijd hebben de twee vrouwen binnen hun maatschappelijke gevangenis nog steeds de macht om anderen te strikken in een web of af te schrikken door zich niets van conventies aan te trekken. Vooral de scène waarin Shirley haar huis verlaat om het jaarlijkse feestje van de faculteit bij te wonen is hilarisch. Shirley zet de burgerlijke mensen van de universiteit mooi op hun plek.

Regisseuse Josephine Decker schetst met Shirley een portret van een getroebleerde vrouw. Je vraagt je af in hoeverre zij manipuleert en in hoeverre ze een slachtoffer is van de bekrompen normen en waarden van de jaren vijftig. De film is niet zomaar in een hokje te plaatsen en Decker heeft duidelijk een bepaalde visie op het verhaal. Toch blijft er een zekere diepgang afwezig. De film schuurt, maar roept nooit de huiveringen op van Shirleys echte verhalen. Toch is de film zeker de moeite waard. Deckers stem moet gehoord worden en Shirley wordt zeer overtuigend gespeeld door Moss. Daarnaast stelt Shirley interessante kwesties aan de kaak, waaronder de invloed die de maatschappelijke normen op vrouwen hebben en die ervoor zorgen dat zij klein gehouden worden. Daarom geeft de film je genoeg om erover na te blijven denken.

Benieuwd geworden? Vanaf morgen is de film in de bioscoop te zien. Op zoek naar meer filmtips? Lees dan mijn ‘To binge or not to binge‘-rubriek.

Over de auteur(s)

Jacoline

Jacoline

Schrijf mee

Wil jij helpen met het creëren van leuke content voor en door LHBT+? Bekijk hieronder onze vacatures.

Voorbinddiscours

Gastredacteur Laurie schrijft over het imago van de voorbinddildo nu en hoe dat door de eeuwen heen is veranderd.

Column

Reinder: Burgerlijk

Je kent ze wel, van die mensen die het heerlijk vinden om op zondag een boswandeling te maken. Van die mensen die op tweede kerst-

Lees verder »