Ik moet toegeven, toen ik de titel van Louise Morels boek ‘Lesbienne worden in tien stappen’ las, wist ik niet zo goed wat ik moest verwachten. Ik kreeg heftige reacties van mensen om me heen, zowel queer als niet queer. Mijn moeder werd zelfs boos van de titel. En ik begrijp waarom. Het roept veel vragen op. Lesbienne kun je toch niet worden? Dat bepaal je toch niet zomaar? Als ik deze tien stappen volg ben ik zeker plots lesbienne? Sceptisch maar vooral nieuwsgierig begon ik aan dit boek.
Louise Morel gebruikt in het boek het woord ‘lesbienne’, waarmee ze refereert naar vrouwen die op vrouwen vallen. Trans vrouwen en andere seksualiteiten worden hier ook in meegenomen, maar het woord ‘lesbienne’ wordt specifiek benadrukt. Dit is omdat voor veel vrouwen dit woord moeilijk is en zij het liever niet gebruiken. Zo zegt Morel in het boek:
“Als we die afkeer van het woord ‘lesbienne’ recht in de ogen durven te kijken, denk ik dat we daarin niets anders kunnen zien dan…lesbofobie.”
Maar waarom zou je dan lesbienne worden? En kun je dat überhaupt worden?
Lesbienne worden als keuze
Louise Morel benadrukt dat lesbienne zijn voor sommige mensen geen keuze is, maar iets is wat ze altijd al hebben geweten. In dit boek focust ze zich vooral op mensen die niet altijd geweten hebben dat ze lesbienne zijn. Ze neemt hier het standpunt in dat lesbienne zijn wel een keuze kan zijn, want er vanuit gaan dat queer zijn geen keuze is en dat de maatschappij ons daarom niet hoeft te accepteren, is een achterhaald idee.
“We verdienen geen respect ‘omdat we geen keuze hebben’. We verdienen het, punt.”
Volgens Morel kun je lesbienne worden, omdat je ook hetero kunt worden. Je bent niet van nature of per definitie hetero. Dit ben je geworden door de patriarchale en heteronormatieve maatschappij. De maatschappij waarin we leven en we met zijn allen mannen boven vrouwen zetten en er vanuit gaan dat iedereen hetero geboren wordt en dat per definitie is.
Zo beschouwt Morel heteroseksualiteit als een politiek regime, niet doordat het onmogelijk is dat er mensen op een ander geslacht vallen, maar omdat heteroseksualiteit ook een normatief systeem is. Dit normatieve systeem beschouwt mannen en vrouwen als complementair, waarin de een de ander compleet maakt. Met deze complementaire kijk zou de man de vrouw aanvullen waardoor de vrouw alleen bestaat in verhouding tot de man.
Om zichzelf af te zetten tegen dit heteroseksuele regime, is Morel vrouwen een kans gaan geven en werd zij lesbienne. Het boek is voor het grootste gedeelte ook een feministisch boek. Een queer feministisch manifest, in mijn ogen.
De tien stappen beginnen bij het ontdekken hoe sommige ideeën over onszelf en onze seksualiteit ons opgelegd zijn door de maatschappij. Hierna kun je eens gaan experimenteren hoe je dit anders zou kunnen doen. Voor mij waren deze eerste drie stappen het meest interessant omdat ik nog nooit dit standpunt gehoord had over queer of lesbienne zijn.
Ik ben er van overtuigd dat elke vrouw de eerste twee hoofdstukken kan lezen en hier veel van kan leren. Welke geaardheid zij ook hebben voor en na het lezen van het boek, hoe ver weg van de queer community zij ook staan. De eerste twee hoofdstukken in het specifiek hebben mij erg aan het denken gezet.
Je als lesbienne gedragen
In de andere hoofdstukken heeft ze het over experimenteren met vrouwen, andere lesbiennes vinden en geïnternaliseerde lesbofobie te erkennen. Morel beschrijft dat de manier om andere lesbiennes te vinden vaak is door de gedragscodes te weten en je hiernaar te gedragen. Dingen zoals je haar knippen, korte nagels hebben en meerdere ringen dragen. Zo zullen andere lesbiennes je weten te vinden. Dit kan gezien worden als een stereotype, natuurlijk hebben niet alle vrouwen die op vrouwen vallen kort haar. Maar ik snap en herken deze gedachtegang bij mezelf ook erg. De gedragscodes zijn er voor een reden en ‘werken’ ook voor een reden.
Toch wil ik net als Morel benadrukken dat dit geen must is. Je kunt op vrouwen vallen en je precies hetzelfde gedragen als dat je dat zou doen voordat je op vrouwen viel. Je hebt geen bewijs nodig en je hoeft je niet anders te gedragen om anderen hiervan te overtuigen. Blijf dichtbij jezelf, je seksualiteit sluit misschien aan, maar bepaalt niet wie bent.
Ik vind het een nieuwe, verfrissende manier om te kijken naar seksualiteit. Het komt terug op het idee dat je maar gewoon zo geboren bent, iets wat ik altijd zelf ook heb gedacht. Tegelijkertijd neemt Morel niet weg dat sommige mensen toch wel de ervaring hebben zo geboren te zijn.
“Er is geen enkele nood om te ‘kiezen tussen die waarheden, […] We worden als lesbienne geboren én we worden lesbienne.”
Ben ik nu dan lesbisch?
Ik ben voor mijn gevoel nooit hetero geweest en op een dag biseksueel geworden. Ik zie mezelf als iemand die gewoon altijd biseksueel geweest is. Dit omdat ik mezelf als hetera, een heteroseksuele vrouw, en mezelf als biseksueel niet als twee verschillende mensen zie. Ik had misschien nog niet de ervaring die ik nu heb, maar mijn identiteit was toen nog niet anders doordat ik hier nog geen label opgeplakt had. Ik zie het zelf liever als ‘toen ik nog in de kast zat’ of ‘toen ik het nog niet wist’.
Zou dit boek ervoor kunnen zorgen dat ik lesbienne word in plaats van biseksueel? Ik betwijfel het. Hoewel ik het eens ben met de anti heteroseksuele boodschap die er af en toe in doorklinkt, verandert dit voor mij alsnog de aantrekkingskracht niet die ik voel naar mannen toe. Maar omdat ik al een vrouwelijke partner heb en mezelf niet meer label als hetera, denk ik dat ik de stappen van het boek heb gevolgd.
Dus als ik dit boek lees, word ik dan ineens lesbisch? Nee, dat word je niet. Wel geeft het je misschien wat stof tot nadenken. Het is niet de bedoeling dat je jezelf forceert op vrouwen te vallen, maar misschien kun je het heteroseksuele regime, hoe Morel het beschrijft, wat meer loslaten en jezelf wat meer ademruimte geven.
“Door uit de heteroseksualiteit te stappen, heb ik veel vooroordelen over mezelf en anderen achter me kunnen laten, en heb ik andere manieren ontdekt om in het leven te staan.”
Ik gun iedere vrouw dit boek te lezen, ook als je ervan overtuigd bent dat je niet op vrouwen valt. Dat is prima, ik geloof je, ik twijfel hier niet aan. Maar lees dit boek en probeer eens te kijken hoe dat voelt, hoe je hierna denkt over je relaties met mannen. Wil je hierin iets veranderen? Nee? Dat is prima, ik ben blij voor je. Wil je hierin wel iets anders? Dit hoeft niet meteen te betekenen dat je lesbisch bent. Er zijn veel tinten grijs tussen het zwart en wit, of je nu in de queer community thuishoort of niet.
Over de auteur(s)
