History, Herstory, Theirstory: Joke Swiebel

De geschiedenis van de LHBT+-gemeenschap is altijd zo goed als onzichtbaar gebleven. In de rubriek History, Herstory, Theirstory belichten we allerlei aspecten van de LHBT+-geschiedenis of wat er belangrijk was voor deze geschiedenis. Deze keer: een interview met Joke Swiebel over de protesten van toen en nu.

Op 21 januari 1969 vond in Nederland het eerste ‘homoprotest’ plaats. Een van de organisatoren van dat protest was Joke Swiebel. Ze was tijdens haar studie al voorzitter van de Federatie Studenten Werkgroepen Homoseksualiteit. Daarna is ze beleidsadviseur op het gebied van emancipatie, mensenrechten en antidiscriminatie geweest voor verschillende ministeries, leidde ze de Nederlandse delegatie naar de VN-commissie voor de positie van vrouwen, en was ze lid van het Europees parlement.

Aan tafel met Joke Swiebel ging helaas niet, vanwege corona was dat niet verantwoord, maar we konden haar via de mail toch een aantal vragen stellen.

Uit het feit dat er gedemonstreerd werd voor homorechten is af te leiden dat in de politiek in ieder geval nog veel te winnen viel. Maar hoe stond de Nederlandse maatschappij toentertijd tegenover homoseksualiteit?

Hoe open konden LHBT+ mensen in 1969 zijn over hun seksuele oriëntatie?

“In die tijd (eind jaren zestig) was de publieke opinie nog tamelijk negatief. Volgens een onderzoek dat plaats vond in 1967 stond driekwart van de bevolking afwerend tegenover homoseksualiteit. (Meilof-Oonk,1969; dat was het eerste onderzoek naar de houding van de bevolking), Logisch dat dat zijn weerslag had op homo’s en lesbo’s zelf (de term LHBTI+ kenden we toen nog niet).

De openheid begon aanvankelijk vooral onder jongeren, maar ook niet eenduidig. Velen waren ook toen nog aarzelend en angstig voor de repercussies.Toen dat allemaal bleek me te vallen barstte de openheid in de jaren zeventig in volle omvang los.”

Er kwam dus gedurende de jaren ‘70 verandering in hoe open mensen konden zijn over hun seksualiteit. In hoeverre de protesten hier direct invloed op hebben gehad is natuurlijk lastig na te gaan.

Was er een duidelijk verschil in hoe open mensen waren over hun seksualiteit na de protesten?

Een plotselinge omslag lag waarschijnlijk niet binnen de verwachting. Maar toch werd er wel een verandering in gang gezet:

“Het was een geleidelijk proces, de opmaat naar de jaren zeventig waar heel veel in beweging kwam.”

Wat kwam er dan zoal in de jaren ’70 in beweging? In 1977 werd bijvoorbeeld voor het eerst door de Emancipatiekommissie, een adviesorgaan van de regering, aandacht besteed aan homoseksuele mannen en vrouwen in haar advies. Ook kwamen in dit decennium de Pride parades op gang.

Wat voor sfeer hing er tijdens de protesten?

“Vrolijk, optimistisch, vervuld van geloof in een betere wereld. Wellicht wat naïef, zou je nu zeggen.”

Werd er toen ook al meer aandacht besteed aan de protesten in de VS? Wat vindt u daarvan?

“Stonewall is een mythe. In Nederland zouden we daar pas jaren later van horen. Leuk onderwerp voor een scriptie : hoe die geschiedenis werd vertekend.”

Ondanks dat de Stonewall Riots absoluut een mijlpaal zijn in de internationale LHBT+ geschiedenis, hadden ze in die tijd dus geen directe invloed op de LHBT+-beweging. En mocht je nog een scriptieonderwerp zoeken…

Er lijkt in Nederland nog steeds een focus op de LHBT+ beweging in de VS te liggen. Zou die focus meer naar de Nederlandse beweging moeten verschuiven?

“Is dat zo? Misschien bij delen van de beweging, bijvoorbeeld toen men de Amsterdamse Pride als motto “50 jaar na Stonewall” wilde geven, en de eigen Nederlandse geschiedenis dus over het hoofd zag. Maar er zijn denk ik ook wel veel mensen in de beweging die verder om zich heen kijken en zien wat er in Europa gebeurt, en in andere delen van de wereld.”

Pride evenementen worden tegenwoordig gevuld met bijvoorbeeld commerciële boten tijdens de canal parade en kledingmerken die regenboogshirts verkopen. Vindt u dit een positieve ontwikkeling of zou u liever zien dat deze evenementen weer teruggaan naar hun roots als protesten, of juist vooruit naar een andere vorm?

“Ik heb nooit iets met de Canal Pride gehad. Alleen al die stomme bonke -bonke-muziek en het massale, Koninginnedag-achtige schrikt mij af. Ik ben vaak door deze en gene uitgenodigd op zo’n boot te komen staan, maar heb dat steeds weten te voorkomen. Ik vind “trots” ook een beetje een moeilijke boodschap. Trots waarop? Het benadrukken van identiteit is mijns inziens een doodlopende weg. Misschien trots op ons land als het landsbestuur steeds het goede zou doen, maar zoals bekend is dat lang niet altijd het geval.

Ik heb ook weinig met de commercie. Was wel verheugd dat er een alternatief kwam, de Pride Walk waaraan iedereen mee kon doen. Heb ik de laatste keer ook gedaan. Dat was heel “waardig” en toch ontspannen, en niet commercieel. Jammer dat dat dit jaar niet door kan gaan.”

Zijn er nog dingen die hedendaagse activisten nog kunnen leren van het activisme van de jaren 60 en 70?

“Wie ben ik op jongeren van nu de les te lezen? Doe vooral je eigen ding op je eigen manier, zou ik zeggen. Iedere tijd vraagt om zijn eigen vorm van activisme.”

Over de auteur(s)

Hans

Hans

Schrijf mee

Wil jij helpen met het creëren van leuke content voor en door LHBT+? Bekijk hieronder onze vacatures.

Voorbinddiscours

Gastredacteur Laurie schrijft over het imago van de voorbinddildo nu en hoe dat door de eeuwen heen is veranderd.