Zolang ik mij kan herinneren rustte mijn steile haar op mijn borstkas. Tot de zomer van 2020, toen ik besloot mijn haar te doneren en het overblijfsel af te scheren. Het was heel vervreemdend maar ook bevrijdend om zo bewust te zijn van de wind en regendruppels op mijn hoofdhuid. Ik hoefde niet meer voor de spiegel te staan of mij zorgen te maken of mijn haar wel goed zat. Ook accepteerde ik meer de vormen en oneffenheden van mijn gezicht. Haar om me achter te verschuilen had ik niet meer!
Dat bevrijde gevoel strekte zich ook uit naar hoe ik mij bewoog door de publieke ruimte. Voor mijn gevoel had ik een stuk minder last van ongewenste aandacht op straat. Ik werd minder nageroepen, wel natuurlijk nog een beetje aangestaard. Zo kreeg ik meer verwarde blikken, maar ook erkenning van andere queer personen. Opeens durfde ik me ook wat meer te hullen in fellere kleuren en had ik veel meer zin om te experimenteren met mijn genderexpressie. Zo liet ik bijvoorbeeld mijn haar op mijn benen en onder mijn oksels te laten staan. Mijn hele leven lang had ik onbewust mijn gender gelinkt aan mijn lange lokken en nu zonder mijn haar voelde ik me meer mijzelf.
Een haarstijl is uiteraard genderneutraal (zoals eigenlijk alles zowat genderneutraal is), maar toch groei je op met het vreemde, binaire idee dat lang haar zogenaamd vrouwelijk is. En hoewel ik mij graag feminien uit in mijn eigen expressie, heb ik niet echt het idee dat ik een soort duidelijk intern gevoel van gender heb.
Andere ervaringen met een korte kop
Natuurlijk is het nemen van een buzzcut niet altijd gelinkt aan iemands genderidentiteit of seksuele oriëntatie, maar in mijn ervaring was het wel onderdeel van een bepaald ontdekkingsproces. En in dat proces miste ik andere LHBTQIA+-mensen die hetzelfde hebben ervaren. Voor Expreszo heb ik drie LHBTQIA+-jongeren geïnterviewd over hun ervaringen met buzzcuts en de eventuele link tussen een kale kop en hun genderidentiteit, seksuele oriëntatie of hun genderexpressie.
De geïnterviewden hebben hun eigen foto’s ingestuurd. Van links naar rechts zie je: Rixt, Matou, en Alex.
Rixt (zij/haar), 22 jaar
“Eigenlijk heb ik mijn hele leven lang haar gehad, maar wilde ik al heel lang een buzzcut. Met excuses als ‘ik heb daar geen geschikt haar/hoofd voor’ stelde ik het telkens uit. Toen ik tot de conclusie kwam dat er nooit een perfect moment was om het af te scheren. Ik moest het gewoon maar doen! Toen ging ik van het langste haar wat ik ooit heb gehad naar het kortste haar wat ik ooit heb gehad. De kapper bond het in vier vlechten en knipt het er zo af. Diezelfde dag ging ik nog naar een feest, zo vanuit de kappersstoel.
Het was wel een heftige ervaring; ik merkte dat ik best veel waarde hechtte aan mijn haar. Als je vrouw bent, wordt er verwacht dat je langer haar hebt, het is zowat onderdeel van een schoonheidsideaal. Ik kreeg ook veel minder bevestiging of opmerkingen vanuit de hoek waarbij ik dat gewend was, namelijk die van cishet mannen. Maar daarvoor in de plaats werd ik veel vaker opgemerkt door een veel prettiger publiek: queer mensen. En dit ging eigenlijk gepaard met de realisatie dat ik niet meer achter mijn haar kon verbergen.
“Mijn haar is mijn accessoire”
Ik durfde met mijn lange haar ook niet echt iets spannends te doen. Ja, een blonde lok zetten, maar dat was het. Nu ga ik eigenlijk spontaan in de kappersstoel zitten en beslis ik op datzelfde moment ‘scheer de zijkantjes maar zo’. Mijn haar is mijn accessoire en daagt me ook uit om heftigere outfits aan te trekken, want ik val toch al op. En ik blijf mensen aantrekken die ik graag ook aantrek, dus het werkt ook als filter.
Soms krijg ik ook wel negatieve reacties. Ik kom uit Friesland, dus daar is het veel ‘doe maar normaal dan doe je al gek genoeg’. Mijn familie zelf is gelukkig wat meer open-minded, maar ik voel me wel wat meer op mijn plek in de Randstad. Het was ook, bij nader inzien, het beste moment om mijn haar af te scheren omdat ik veel steviger in mijn schoenen stond. Reacties op zo’n kapsel krijg je toch en nu kon ik daar veel beter mee dealen.
Mensen laten zich zo tegenhouden door wat andere mensen kunnen vinden. Het is maar haar, het groeit weer aan. Mijn huidige partner vindt mijn buzzcut trouwens bijna leuker dan ik! Dus als je een buzzcut neemt, omring je dan met mensen die je lekker aanmoedigen om te doen met je haar waar jij zin in hebt.”
Matou (die/hen), 23 jaar
“Ik heb in februari dit jaar mijn haar afgeschoren. Eigenlijk was het vooral uit praktische redenen; ik was klaar met naar de kapper gaan. Ook doe ik vaker wel iets met mijn haar zoals sidecuts en verschillende kleuren haar. Ik heb moeite met mijn haar hetzelfde laten. Het is dat ik nu stage loop waardoor ik mijn haar niet mag kleuren, anders had ik al lang een andere haarkleur genomen.
Het wende wel snel, zulk kort haar, en de blikken op straat herkende ik van de tijd dat mijn haar felblauw was. Wat altijd leuk is dat andere mensen met gemillimeterd haar op mij afkomen, ook als ik ze niet ken, om te zeggen hoe leuk ze het vinden staan!
Kort haar heb ik al langer, vooral toen ik me realiseerde dat ik geen vrouw ben, en ik wilde dus naar een meer genderneutraal kapsel. Verder droeg ik ook wijdere kleding die meer oversized viel. Ik voelde me veel meer mezelf. Toen ik erachter kwam dat er zoiets als non binair zijn bestond, voelde ik echt een opluchting. Ik hoefde niet in het hokje van vrouw te passen. Dat zag ik ook terug in hoe ik altijd maar mijn lichaam probeerde aan te passen. Hierbij speelde een eetstoornis ook een rol. Hoewel ik niet echt mijn lichaam kan veranderen, pas ik wel mijn haar en kledingstijl aan, zodat ik mij meer mezelf voel.
Ik snap dat het een grote stap is om een buzzcut te nemen, maar ik zou het toch aanraden om dat te doen. Het is zo leuk om te zien hoe snel je haar eigenlijk groeit! En er kan echt niks fout gaan, behalve als de tondeuse misschien op een verkeerde stand staat. Maar ja, dan groeit het ook heel snel weer aan!”
Alex, 22 jaar
“Mijn partner had toendertijd een buzzcut dus geïnspireerd door haar heb ik ook een buzzcut genomen. Zoiets wilde ik eigenlijk altijd al doen. Mijn haar was toen halflang, dus het voelde vreemd om toen opeens met een gemillimeterd hoofd over straat te gaan. Het voelde bijna naakt, want je kan niet je haar gebruiken om jezelf mooier te maken. Je bent net zo leuk als je hoofd op dat moment is, om het zo te zeggen. Aan de andere kant is het ook fijn om een soort van opnieuw te beginnen met je haar. En het kan nooit slecht zitten, het kan maar één kant op: in stekeltjes omhoog!
Het is voor mij bevrijdend om me los te voelen van bepaalde schoonheidsidealen. Je denkt veel minder na over of je haar goed zit, en ook minder over of je er leuk uitziet. En daarbij kreeg ik ook veel meer (h)erkenning van vrouwen die op vrouwen vallen. Je krijgt dat een soort bevestiging dat je bij de gemeenschap hoort, een tool om te accepteren dat ik lesbisch ben. Natuurlijk is een buzzcut niet alleen voor masculiene vrouwen of lesbische vrouwen, maar je ziet het wel vaker bij gay of bi vrouwen.
“Je moet gewoon doen wat goed voor jou aanvoelt, niet doen wat anderen van je willen zien.”
Tot mijn zeventiende heb ik geprobeerd vooral veel vrouwelijkheid te performen. Hakken, make-up, lang haar, alles om er naar mijn idee ‘hetero’ eruit te zien en mijn identiteit te onderdrukken. Later probeerde ik masculiniteit te kopiëren van cis mannen. Want als ik mijn masculiniteit op een andere manier zou uiten, dan zou ik er misschien ‘lesbisch’ uitzien, en je weet dat dit doorgaans niet als heel positief wordt gezien door de maatschappij. Een buzzcut nemen was eigenlijk het begin van het proces om dat los te laten en mijn masculiene expressie los te zien van mannen. Ik ben nog steeds heel bewust van hoe mensen mij lezen, maar hoop dit steeds meer los te kunnen laten.
Natuurlijk is een haarstijl niet per se de manier om er lesbisch uit te zien, je moet gewoon doen wat goed voor jou aanvoelt qua kleding, haar, genderexpressie, niet doen wat anderen van je willen zien. Ga niet een show opvoeren voor het hetero publiek, probeer jezelf niet in een mal te proppen. Voel je vrij om jezelf te uiten op een manier die jij fijn vindt.”
Mijn blijvend advies is: neem eens een buzzcut, het staat je goed!
Over de auteur(s)
