De geschiedenis van de LHBT+-gemeenschap is altijd zo goed als onzichtbaar gebleven. In de rubriek History, Herstory, Theirstory belichten we allerlei aspecten van de LHBT+-geschiedenis of wat er belangrijk was voor deze geschiedenis. Deze keer is het de beurt aan Oscar Wilde: een flamboyante beroemdheid wiens carrière beëindigd werd vanwege zijn seksuele geaardheid.
Beroemdheid
Oscar Wilde (1854-1900) was tot 1895 een geliefde toneelschrijver en persoonlijkheid. In zijn werken daagde hij de strenge, deugdzame Victoriaanse maatschappij uit. Zo schreef hij in The Picture of Dorian Gray dat geen enkel boek immoreel is. Een boek wordt immoreel genoemd, als de maatschappij zich schaamt voor de waarheden die erin beschreven worden.
Wildes toneelstukken waren scherp en kritisch geschreven, maar vooral erg humoristisch. In An Ideal Husband stelt Wilde bijvoorbeeld de constructies rond het huwelijk aan de kaak met het personage Mabel, die een vaste plek heeft waar ze haar vrijers afwijst.
In The Importance of Being Earnest bekritiseert Wilde de hindernissen die sociale rangen opwierpen in de liefde in Victoriaans Engeland, door de hoofdpersonages allebei verliefd te laten worden op onbereikbare personen in de andere klassen. Ze sluiten een pact en doen zich voor als een ander persoon, genaamd Ernest. De bochten waarin de personages zich moeten wringen wanneer hun web van leugens zich uitbreidt, laat de kijker nadenken over de vele hindernissen die de Vicotriaanse maatschappij telde. De toneelstukken en de roman van Oscar Wilde zijn meermaals verfilmd. Ben je benieuwd? Onderaan dit stuk vind je een lijst met verfilmingen en films over het leven van Wilde.
Wilde deed niet alleen artistiek werk. Hij redigeerde ook tijdschriften en was lid van de Albemarle club. Deze club was opgericht met als doel de rechten van vrouwen te verbeteren. Wilde had een rijk sociaal leven. Hij was bevriend met onder andere kunstenaar Aubrey Beardsley, Frank Harris, de redacteur van Fortnightly Review en journalist Robert Ross.
Niet alleen de toneelstukken van Wilde waren gedurfd. In het dagelijks leven daagde hij de maatschappij ook uit door zich flamboyant te kleden. Hij was een fanatieke dandy. Een dandy was iemand die veel aandacht besteedde aan zijn uiterlijk, verfijnde taal en hobby’s. Vaak waren dandy’s ‘self-made’ mannen die zich gedroegen alsof ze aristocraten waren, ook al kwamen zij dikwijls uit de middenklasse.
Wilde blies dan ook het ‘estheticisme’ nieuw leven in. Kunstenaars die deze beweging aanhingen waren van mening dat kunst ten allen tijden schoonheid moest navolgen. De kunst was er niet om te onderwijzen of bij te dragen aan een betere wereld. De kunst moest schoonheid tonen, en de wereld moest de kunst hierin navolgen. Het estheticisme heeft een blijvende invloed gehad op de Engelse kunst en architectuur, zoals nog te zien is in het gebouw Carriage Works in Bristol.
Rechtzaak
In 1891 ontmoette Wilde de zoon van de markies van Queensberry: Alfred ‘Bosie’ Douglas. Hij was dichter en studeerde aan Oxford, waar hij een tijdschrift redigeerde met homo-erotische thema’s. Wilde had een lange turbulente relatie met Douglas. Terwijl hij getrouwd was met zijn vrouw Constance Wilde.
Nadat Douglas mee ging op vakantie met het gezin van Wilde in 1894 ontstond bij de markies het vermoeden dat de verhouding tussen zijn zoon en Wilde meer was dan een innige vriendschap. Hij heeft naar aanleiding daarvan als eerste “queer” gebruikt als scheldwoord, waarover je kan lezen in Charlottes artikel.
Om de relatie te dwarsbomen ging de markies naar een bijeenkomst in de Albemarle club. Toen hij niet binnen werd gelaten liet hij een fout geschreven visitekaartje achter met daarop geschreven:”Mr. Wilde posing as a Somdomite”. Sodomie of anaal slachtsverkeer was strafbaar in Victoriaans Engeland. Het werd gezien als een grote misdaad. De markies had al meerdere geruchten over Wilde verspreid. Toen stapte Wilde naar advocaat Travers Humphreys en klaagde de markies aan wegens smaad.
Tijdens de rechtszaak vertelde de advocaat van de markies, Edward Carson, over de misdaden van Wilde. Jonge mannelijke prostituees getuigden dat Wilde hen had betaald voor seks. Daarnaast analyseerde Carson de homoseksuele ondertoon van Wildes werken. Helaas gaf de rechter de markies gelijk. Hoewel Wilde naar Frankrijk had kunnen vluchten, deed hij dit niet. Naar verluidt wilde hij geen lafaard zijn, en vond hij het nobeler en mooier om te blijven. Hij werd veroordeeld tot 2 jaar gevangenschap met dwangarbeid. Hij werd eerst opgesloten in Londen, maar het werk in Londen was zo slecht voor zijn gezondheid dat hij later overgebracht werd naar Reading Gaol. Hier hoefde hij voor Victoriaanse begrippen minder hard te werken. Toch was gevangenschap in Reading geen pretje. Toen zijn medegevangene Charles Thomas Wooldridge in 1889 werd opgehangen, emotioneerde dit Wilde zo dat hij een gedicht aan Wooldridge opdroeg:
And all men kill the thing they love,
By all let this be heard,
Some do it with a bitter look,
Some with a flattering word,
The coward does it with a kiss,
The brave man with a sword!
Ballingschap
Na twee jaar gevangenschap en dwangarbeid emigreerde Wilde naar Frankrijk. Hier leefde hij van de toeslag die zijn vrouw hem gaf, al zou hij haar en zijn kinderen nooit meer zien. Hoewel hij Douglas nog wel zag, was hun relatie eentje die afwisselde tussen haat en liefde. Na 3 jaar samen in Napels te hebben gewoond, woonden ze een tijdje apart in Parijs. De laatste jaren van zijn leven bracht Wilde in ballingschap door, waarin hij wel werd gesteund door zijn oude vriend Robert Ross. Hij kwam de schade die de twee jaren aan dwangarbeid bij hem toebrachten nooit helemaal teboven, en stierf in 1900 aan een hersenvliesontsteking. Hij was 46 jaar.
Werken
Voor een volledig overzicht van Oscar Wildes werken kan je hier terecht. Als je Wilde wil leren kennen door het lezen van een leuke roman, is de Groene Bloem-trilogie van Floortje Zwigtman zeker een aanrader! Een ander goed artikel over Oscar Wilde kan je hier vinden.
Films
Wilde (1997, Brian Gilbert)
An Ideal Husband (1999, Oliver Parker)
The Importance of Being Earnest (2002, Oliver Parker)
Dorian Gray (2009, Oliver Parker)
The Happy Prince (2018, Rupert Everett)
De leukste quotes van Oscar Wilde
“A good friend will always stab you in the front.”
“I don’t want to go to heaven. None of my friends are there.”
“Experience is merely the name men gave to their mistakes.” (uit: The Picture of Dorian Gray)
“Everything in the world is about sex except sex. Sex is about power.”
“To live is the rarest thing in the world. Most people exist, that is all.”
“Some cause happiness wherever they go; others whenever they go.”
Over de auteur(s)
