Deze adviesrubriek vertellen we je alles over seks en wat er mee te maken heeft, ook de dingen die je niet op school hebt geleerd. Deze keer: wat houdt gender eigenlijk precies in?
Als mensen zetten we anderen en onszelf graag in hokjes. Dat doen we ook wanneer het gaat om geslacht. Zo maken we in het dagelijks leven constant onderscheid tussen man en vrouw. Dit wordt al bij je geboorte bepaald aan de hand van wat er tussen je benen zit. Als jij geen twijfel ervaart over de genderidentiteit die je bij je geboorte aangewezen hebt gekregen, en je voelt je helemaal thuis, dan ben je cisgender.
Er zijn echter ook veel mensen die zich niet zo verbonden voelen met hun geslacht of de rol die daar bij lijkt te horen. Zij voelen zich dus niet thuis in de standaardhokjes ‘man’ of ‘vrouw’. Er zijn allerlei manieren waarop je je genderidentiteit kunt beleven. Ook zit er een groot verschil tussen genderexpressie (= hoe je jezelf uit) en genderidentiteit (= hoe je je van binnen voelt). Het kan zijn dat je er voor anderen uitziet als een vrouw, maar je jezelf helemaal niet zo identificeert. Maar je kunt bijvoorbeeld ook met een vagina geboren zijn en je een vrouw voelen, en je alsnog “mannelijk” kleden en gedragen.
Met andere woorden; wat jij doet, zegt niks over wie jij bent. Er bestaan veel meer opties dan alleen man of vrouw. Je kunt je bijvoorbeeld ook identificeren als non-binair. Als je nu denkt: ‘huh?! Wat is dat dan weer? Wat voor genderidentiteiten zijn er eigenlijk? Hoe noem je iemand die geen man of vrouw is? En hoe spreek je diegene aan?’. Geen zorgen: dat en meer leggen we je uit in deze Sexpreszo
Wat is gender-expressie?
De eerdergenoemde standaardhokjes man en vrouw dragen bepaalde verwachtingen met zich mee. Zo denken wij bij een man vaak niet aan jurkjes of make-up, terwijl we dit van een vrouw wel verwachten. Dit zijn echter ‘regeltjes’ die kunnen veranderen en die in veel landen anders zijn. Denk bijvoorbeeld aan de Kilt, een Schotse rok voor mannen. Dat wat ‘normaal’ wordt gevonden is overal anders, ofwel maatschappelijk bepaald. Het is dan ook niet raar om iets anders te willen dragen dan datgene wat bij jou gender zou moeten ‘horen’, ook niet wanneer je verder geen problemen hebt met je toegewezen genderidentiteit.
Genderexpressie gaat echter niet alleen over kleding, gender-expressie is alles wat jij aan de buitenwereld laat zien. Dit gaat dus ook over de rollen die je aanneemt, zoals je taalgebruik en bijvoorbeeld je lichaamstaal. Al vanaf jongs af aan wordt ons verteld welk gedrag wel en niet bij je geslacht past, maar ook hiervoor geldt dat hoe jij je gedraagt, niets hoeft te zeggen over je geslacht en/of genderidentiteit.
Wat betekent non-binair?
Iemand die zich identificeert als non-binair voelt zich niet honderd procent vrouw, maar ook niet honderd procent man. Een non-binair persoon voelt zich niet of niet altijd verbonden met het geslacht dat hen tijdens de geboorte in de hokjes ‘man’ of ‘vrouw’ stopte. Non-binair zijn kan dus betekenen dat je je de ene dag meer man, de andere dag meer vrouw voelt. Of dat je juist iets daartussen of ver daarbuiten voelt, zoals Nanoah bijvoorbeeld omschrijft in hun blog. Zo omschrijft Nanoah non-binariteit als een spectrum, ofwel een lijn met aan de ene kan man en aan de andere kant vrouw, waar Nanoah’s genderidentiteit overheen schuift en er soms zelfs ver boven of onder zweeft.
Non-binaire personen kunnen zich, net als trans personen, niet fijn voelen in hun lichaam. Nanoah onderging bijvoorbeeld een operatie om hun borsten weg te laten halen. Dit geldt echter niet voor iedereen. Zo kan een non-binair persoon zich ook fijn voelen in hun lichaam, maar zich niet verbonden voelen met de door de maatschappij bedachte normen die bij hen geslacht horen. Al met al betekent het vooral dat je jezelf, ondanks dat wat tussen je benen hangt/zit, niet exclusief man of exclusief vrouw voelt.
Hoe spreek je non-binaire mensen aan?
In de Nederlandse taal spreken we elkaar vaak aan met ‘hij’ of ‘zij’ en verwijzen we naar ‘hem’ of ‘haar’ wanneer we het over een ander hebben. Deze woorden zijn echter gekoppeld aan de hokjes man en vrouw en kunnen daarom beperkend zijn voor iemand die zich niet zo identificeert. Gelukkig zijn hier alternatieven voor! Zo kun je deze verwijzingen heel gemakkelijk vervangen door woorden als ‘die’, ‘hen’ en ‘hun’. De voorkeur van mensen kan verschillen. Het is daarom ook belangrijk om te vragen hoe iemand wenst aangesproken te worden. Zo voorkom je gemakkelijk dat iemand zich vervelend voelt.
Wat houdt het in om trans te zijn?
Als trans persoon ben je meestal niet tevreden met het lichaam waarin je bent geboren. Je kunt een meisje zijn, terwijl je geboren bent met het geslacht van een jongen en andersom. De maatschappij maakt aan de hand van wat er tussen je benen zit na je geboorte de beslissing of jij man of vrouw bent, maar dit blijkt gevoelsmatig niet altijd te kloppen. Jouw genderidentiteit kan anders zijn dan de genderidentiteit die gekoppeld is aan je geslacht. Een beroemd voorbeeld van iemand die dit gevoel kent is beauty-vlogger Nikkie de Jager.
Als je trans bent kun je ervoor kiezen om in transitie te gaan. Vaak denken mensen dat dit betekent dat je een geslachtsoperatie ondergaat. Je kunt inderdaad trans zijn en kiezen voor een medische transitie, wat betekent dat je hormonen gaat slikken en eventueel inderdaad operaties ondergaat. Sommige mensen kiezen er echter voor om alleen een sociale transitie te ondergaan. Zij nemen bijvoorbeeld een nieuwe naam aan en/of gaan kleding dragen waarin ze zich prettiger voelen. Ook mensen die geen medische transitie ondergaan, zijn wat zij zich voelen. Een trans vrouw die geen medische ingrepen heeft ondergaan, is dus net zo goed een vrouw als iemand die dit wel heeft gedaan.
Trans personen identificeren zichzelf meestal liever niet als ’transgender’. Zij zijn man, vrouw of non-binair, afhankelijk van welke genderidentiteit zij hebben. Of iemand wel of niet in transitie is gegaan, het is aan diegene om te besluiten deze informatie wel of niet te delen. Let dus op wat je vraagt en deel dit soort informatie niet zomaar met anderen.
Soms verwarren mensen transgender zijn met travestie. Bij travestie verkleed een man of vrouw zich af en toe als iemand van het andere geslacht, maar dit is niet hun genderidentiteit. Dit wordt ook wel cross-dressing genoemd.
Als je meer onbeantwoorde vragen over het begrip ‘transgender’ hebt, kun je dit stuk van Danielle lezen.
Dus geniet van het scala aan keuzes!
Al met al dus alleen maar goed nieuws, dit betekent namelijk dat we veel meer keuze hebben dan alleen die twee standaardhokjes! Voel je dan ook niet raar wanneer je niet thuis voelt in je lichaam, of je gewoon geen man en geen vrouw voelt en probeer er met mensen over te praten. Het leven is namelijk een stuk minder zwart/wit of man/vrouw als vaak wordt gedacht. Dus geniet vooral lekker van alle kleurrijke opties daaromheen. Of blijf lekker in het hokje man vrouw als je daar fijn bij voelt, dat mag natuurlijk ook. Zolang jij je er maar fijn bij voelt.
Wil jij met iemand praten maar durf je het nog niet te bespreken met de mensen om je heen? Of heb je na het lezen van dit artikel nog meer vragen over dit onderwerp? Bij Transgender Netwerk Nederland en het Transgender Infopunt (België) kun je gratis en anoniem terecht met al je vragen!
Over de auteur(s)
