Te midden van de Amsterdamse Reguliersdwarsstraat ligt, omringd door een zee van regenboogvlaggen, een karaokebar. Gezellig gezang weerklinkt uit de karaoke kamers van deze populaire uitgaansgelegenheid. Alhoewel karaoke haar oorsprong niet vindt in de LHBTQIA+-gemeenschap, voelt deze karaokebar niet vreemd aan in ‘the queer street of Amsterdam’. Sterker nog, het omgekeerde is waar; de bar voelt omarmd door pride flags juist op zijn plek. Waarom heeft karaoke zich gevestigd in queer culture, zoals deze bar zich eveneens heeft gevestigd heeft in dit queer district?
Karaoke stamt origineel uit Japan, waar het in de jaren ‘70 van de vorige eeuw is ontstaan. Zangers die geen live-band hadden namen cassettebandjes zonder zang op, zodat zij zonder band alsnog konden optreden. De zakenman Daisuke Inoue zag hier een markt in. Karaoke was geboren. Alhoewel karaoke nog steeds het populairst blijft in Japan en omringende landen, heeft het fenomeen zich uiteindelijk verspreid naar alle uithoeken van de wereld. Het grote aanbod kan het succes in Azië deels verklaren. Hierdoor blijft het een goedkoop uitje, terwijl het in andere delen van de wereld prijzig kan uitvallen. Daarnaast is karaoke een activiteit voor de hele familie; je kiest zelf hoe pikant de liedjes zijn. De familie georiënteerde culturen van Zuidoost-Azië waarderen dit, waardoor karaoke deel is geworden van hun cultuur. Hierin verschilt queer en Aziatisch karaoke. Aziatisch karaoke is kindvriendelijk, en houdt zich vast aan genderrollen; sommige liedjes zijn voor mannen, en anderen voor vrouwen. Queer karaoke biedt juist de ruimte tot zelfexpressie, zowel qua seksualiteit als genderidentiteit.
Ondanks dat karaoke in weinig landen hetzelfde succes heeft gekend als in Oost-Azië, heeft het toch een speciale plek gevonden bij een specifieke groep: de LHBTQIA+-gemeenschap. Van lipsyncs in drag shows, tot een avondje de longen uit je lijf zingen met vrienden; in zowel het professionele als privé leven lijkt karaoke geluid gevonden te hebben onder de queer gemeenschap. Toch heeft dit Japans fenomeen een aantrekkingskracht voor deze groep.
Escapisme
Allereerst biedt karaoke een ontsnapping aan de werkelijkheid. In die drie minuten op het podium is het mogelijk een Rihanna, Beyoncé of Madonna te zijn. Iedereen wil wel eens losbreken van de sleur van het dagelijks bestaan en karaoke biedt hiertoe de kans. Deze drang naar ontsnapping heet ‘escapisme’. Het is dan ook logisch dat specifiek LHBTQIA+’ers naar deze escapisme snakken. Deze groep kampt veelal met stress, opgelegd door een samenleving die hun gender en geaardheid niet accepteert. Juist deze eigenschappen doen er niet toe in karaoke; iedereen is welkom om hun innerlijke ster te laten schijnen. Karaoke biedt ontspanning, door ontsnapping.
Queer Icons
Daarnaast staat de queer gemeenschap bekend om het idoliseren en idealiseren van bekende figuren, zogenoemde queer icons. LHBTQIA+’ers kunnen via karaoke deze speciale band met artiesten loven en prijzen. Van Madonna tot Marlene Dietrich; LHBTQIA+-personen hebben altijd naar sterke stemmen gezocht die hun eigen stem weergalmen. Aangezien we leven in een wereld waarin wij onvoldoende gerepresenteerd zijn, zoeken we vaak naar mensen die toch enige gelijkenissen met ons tonen. Alhoewel er wellicht weinig mensen zoals wij in de schijnwerpers staan, zijn er tal van figuren waaraan we toch kunnen relateren.
De rest van de samenleving accepteerde queer icons niet. Hun gedrag, dat vaak ‘te seksueel’ of ‘te feminien’ was, werd vaak niet aanvaard. Zij waren vaak hun tijd vooruit op het gebied van seksualiteit en genderrollen. LHBTQIA+’ers kunnen zich al te goed in kunnen vinden. Queer icons overleefden niet alleen dezelfde sociale stigma’s, ze overwonnen deze zelfs. Terugkijkend hebben zij bijgedragen aan het normaliseren van het uiten van seksualiteit en genderidentiteit. Dit heeft een inspirerend en intrigerend effect, wat leidt tot het ontstaan van een queer icon. Deze rol van queer icons versterkt de aantrekkingskracht van karaoke. Artiesten en hun nummers hebben een belangrijke en betekenisvolle rol in het leven van veel LHBTQIA+-personen. Via karaoke kunnen deze figuren niet alleen worden geïmiteerd, ze kunnen zelfs worden geëerd.
Acceptatie
Naast een gebrek aan representatie op maatschappelijke schaal, ervaren LHBTQIA+’ers ook weinig contact met gelijkgestemden in hun dagelijks leven. Deze eenzaamheid als gevolg van geaardheid en genderidentiteit leidt tot het snakken naar een gevoel van gemeenschap. Immers, wie wil er nou niet mensen om zich heen die dezelfde ervaringen, voorkeuren en wereldbeelden hebben? Door een gebrek aan lotgenoten in ons leven, ondernemen veel LHBTQIA+-personen deze zoektocht.
Hier biedt karaoke een kans. Dit weerklinken van (veelal valse) noten van mensen die je begrijpen voelt als een warme knuffel, na in een eenzame kou te hebben gestaan. Wanneer tientallen stemmen luidkeels meezingen met een nummer dat voorheen alleen in schaamte werd beluisterd, is het lastig je langer alleen te voelen. Karaoke geeft een besef dat anderen jouw ervaringen en smaken delen. In een karaokebar is jouw stem gehoord en gewild.
Expressie
Behalve representatie en acceptatie, biedt karaoke ook een mogelijkheid tot zelfontdekking. Alhoewel karaoke in sommige landen strenge gendernormen naleeft, geeft het veelal de vrijheid om vorm te geven aan iemands eigen identiteit. Jouw identiteit hoeft niet identiek te zijn aan die van de artiest. De lijnen tussen genders vervagen, en er ontstaat een speelruimte op het podium. Dit gender-doorbrekende effect verklaart deels waarom lipsyncs zo befaamd beoefend zijn in drag culture; via karaoke kan iemand hun identiteit op een unieke manier uiten.
Het is geen verrassing dat veel LHBTQIA+-personen zoekende zijn of gezocht hebben naar hun eigen genderidentiteit. In de veilige en vriendelijke sfeer van een karaokebar kunnen LHBTQIA+’ers de eerste stap zetten om hun eigen genderidentiteit verder te ontdekken. Door je innerlijke Britney Spears of Freddy Mercury los te laten, geef je jezelf de kans om te spelen met gender en zo je eigen barrières te doorbreken. Juist in een samenleving die gender continu afbeeldt als een binaire verdeling, biedt een bezigheid als karaoke een verfrissende visie.
Karaoke is een goede plek om in de jas van een ander te kruipen, en dit ontstijgt gender. Het is logisch dat een groep die minder neigt naar traditionele gendernormen plezier haalt uit een gelegenheid waar experimenteren met gender geaccepteerd is.
Karaoke heeft haar origine wellicht niet gevonden bij de LHBTQIA+-gemeenschap, maar het heeft hier zeker voet aan wal gezet. Karaoke biedt ons exploratie, acceptatie en representatie. Langzaam maar zeker is het deel geworden van queer culture, en heeft karaoke geluid gevonden bij onze gemeenschap. Dus, pak die microfoon en schreeuw trots de longen uit je lijf.
Over de auteur(s)
