Sportclubs, voetbalstadions en de gymlessen op school zijn nog veel te vaak de grasmat van onze kennismaking met homofobie, transfobie en queerfobie. Gelukkig zijn er steeds meer initiatieven die niet alleen erkennen dat dit trauma bestaat, maar sport juist inzetten als manier om trauma’s te helen. Verenigingen die de queers van nu in staat stellen om hun plek in de samenleving op te eisen. In het drieluik ‘Queers & sport’ neem ik je mee langs een aantal van deze initiatieven. Met deze keer de oprichter van Queer Boxing in Amsterdam: Jay Muller.
Jay is 28 jaar en afkomstig uit Amsterdam West. Mijn gesprek met Jay begint met wat gesnotter aan zijn kant van de videocall. “We hebben net een contract getekend dat wij hier nog vijf jaar mogen zitten. Eigenlijk zou dit alles hier gesloopt worden, maar toen is de hele buurt hier in opstand gekomen. Voorlopig mogen we hier dus blijven.” Hij heeft het over boksschool Boogieland, in Amsterdam Noord. “Toen we dat nieuws kregen, wilden we de toko helemaal heilig maken. Dus hebben we er net een nieuw dak op gezet.” De laatste keer dat ik bij de bokstraining was, stonden er verspreid over de trainingsmat emmertjes, teiltjes en bakjes om het water dat vanaf het plafond naar beneden druppelde op te vangen. “Dat is nu dus verleden tijd”, aldus Jay. “Maar uiteindelijk willen ze het alsnog platgooien en huizen bouwen voor witte cishets, ofzo. Maar voor nu hebben we in ieder geval weer vijf jaar ademruimte.”
Jay werkt bij Boogieland “als een heleboel. Ik ben een baliebeuker, ik doe een stukje management, een beetje social media en ik heb Queer Boxing bedacht, vanuit niks tot wat het nu is. Daarnaast sport ik zelf veel, en ben ik actief als bokser. Ik train regelmatig bij Boogieland, en ook nog weleens bij andere gyms. Ik heb zeker de ambitie om sparwedstrijden te doen en te blijven groeien als bokser. Dat vergt veel tijd. En pijn.”
Hoe ben je bij het boksen terechtgekomen?
“Via mijn ambulant begeleider. Die was ook bokscoach. Hij had heel snel door dat praten ‘m niet zou worden bij mij. “Jij moet gewoon lekker aan het werk gaan”, zei hij. Toen zijn we dus gaan boksen. Na zo’n 18 jaar therapie was bokscoaching het eerst wat ook daadwerkelijk wat bij mij losmaakte. In dat jaar trainen met hem heb ik heel veel doelen behaald. Vanwege persoonlijke omstandigheden moest ik verhuizen van Almere naar Amsterdam. Toen ben ik aangesloten bij FBSK, een hardcore boks gym. Macho en stoer, best wel fucking scary eigenlijk. Daar ontmoette ik mijn tweede coach, Dynia. En Dynia had een petekindje dat trans is. Dus we hadden meteen een connectie.”
“Boogieland organiseert jaarlijks een summercamp. Dat is een aantal dagen achter elkaar helemaal naar de tering gaan. Daar had ik vorig jaar geen geld voor, dus heb ik met de give away actie de transkaart gespeeld: “mijn tieten moeten eraf, ik moet gewoon helemaal kapot” was mijn inzending. Toen had ik dus gewonnen! Daarna ben ik nooit meer weggegaan bij Boogieland.”
Je zei net dat je door het boksen eindelijk qua mentale gezondheid in beweging kwam. Is dat ook wat je het leukste vindt aan de sport?
“Het mooiste van boksen vind ik de mentale strijd die het geeft. De meeste mensen gaan ervan uit dat boksen iets is van macho’s. Zoveel mogelijk slaan. Maar dat is het eigenlijk juist niet. Boksen is heel erg gegrond. Je bent één met je mental state. Als je onzeker bent, zie je dat in je boksen. Als jij een boos persoon bent, zie je dat in je boksen. Het staat letterlijk synoniem aan hoe je op dat moment in het leven staat. En dat vind ik het mooiste en ook het leukste aan boksen.”
Je bent transman. Hoe helpt boksen jou met queerness en andersom?
“Boksen heeft mij geleerd te landen in mijn lichaam. En mijn lichaam te respecteren, ook al had ik er een hekel aan. Dat heeft mij in het begin heel erg geholpen. Ook in het maken van een connectie met mensen. Ik ben neurodivers, dus kan ik moeilijk contact maken met anderen. Wanneer je aan het boksen bent, kun je geen masker op hebben. Het is een hele pure bezigheid. Dan kan ik wel de connectie leggen met iemand, omdat het lichaamstaal is die ik snap.”
Welke redenen hebben mensen om bij jou te komen boksen?
“Ik kom vooral mensen tegen die zware sporttrauma’s hebben. Een klassiek voorbeeld: de gymleraar die hen altijd verteld heeft dat ze niks kunnen. Want ze waren te dik, of ongesteld, of niet mannelijk/vrouwelijk genoeg, echt die klassieke gymtrauma’s, die bijna elke queer wel heeft.”
[Terwijl Jay dit zegt, steek ik langzaam mijn hand op]
“Haha! Ja precies. Deze mensen durven wel naar Boogieland te komen, omdat mijn lessen expliciet queer zijn. De lichamen die ik op mijn mat zie, zijn zo divers. Je hoeft je nergens voor te schamen. Ik zeg altijd: every body can box.”
Hoe kan boksen mensen met een trauma helpen?
“Met boksen leer je te focussen, landen en mediteren. En dat zijn drie dingen die je nodig hebt om aan je trauma te kunnen werken. Wat je vaak ziet is dat mensen in een fight, flight, fright respons komen zodra ze gaan boksen. Ik kan je een leuk voorbeeld geven: als je mij drie jaar geleden een vieze kut pot genoemd had, dan had ik meteen als een soort van beest op je gesprongen. Maar als je me nu een vieze kut homo zou noemen, dan zou ik zeggen: “Oké, is goed. Ga eens zitten. Wat is je probleem? Waarom vind je mij een kuthomo?” Ik kan nu in gesprek gaan.”
“Door te boksen kan ik zien waar het trauma ligt. Mensen durven bijvoorbeeld een ander niet te slaan, of ze slaan in de lucht. Als je dan stap voor stap iemand leert dat het oké is om in deze setting een ander te raken, zul je zien dat iemand in zijn dagelijks leven gaat zeggen: “nee”. Dat dat opeens komt. Door boksen ga je steviger staan. Hoe steviger je op de mat staat, hoe steviger je staat in het leven. Het is een wisselwerking. Bokscoaching wordt ook wel de nieuwe traumaverwerking genoemd. Ik hoor veel mensen in de queer les zeggen: “Sinds ik dit doe, gaat het gewoon zoveel beter met me”. Dat is fantastisch. Boksen helpt met emotieregulatie. Als we op een kalme manier kunnen reageren, dan kunnen we veel meer.”
“Wat mensen nodig hebben, varieert van persoon tot persoon. Toevallig had ik iemand die non-binair is, die durfde nooit op te komen voor diens pronouns. Tegen niemand niet. Ook niet bij vrienden of familie. Totdat ik tegen diegene zei: “jij gaat hier leren dat het oké is om te staan voor jezelf en je pronouns.” Dat raakte diegene zo erg dat er een hele openbaring loskwam. Die vertelde me dat die als non-binair en persoon van kleur altijd is opgevoed met het idee constant perfect te moeten zijn, en alles maar over zich heen moet laten komen. Juist omdat die al zoveel stappen achter staat. Toen ik zei dat dat dus niet hoeft, was er een soort interne crash. Het gaat nu zo goed met diegene. Die is een heel ander persoon geworden. Staat supersterk in diens schoenen, heeft het hele summercamp meegedaan dit jaar. Die heeft echt een stijgende lijn gehad. Alleen maar omdat die geleerd heeft om voor zichzelf op te komen. Je mag je poot stijf houden en opkomen voor jezelf. Ga maar staan, incasseer, geef terug. En dat is gelukt.”
Je kunt dat dus iemand vertellen, of je kunt het iemand laten ervaren.
“Ja, precies. Het is echt heel gaaf. Ik ben echt heel trots op mijn queers, hoor. Het summercamp weekend is net weer geweest. De helft van alle deelnemers was queer.”
Als je nagaat dat veel queers een sporttrauma hebben, is dat best wel een overwinning te noemen.
“Het was een hele grote win, zo’n bijzondere ervaring. Ik heb nog nooit zo’n diverse groep mensen gezien. We hadden een paar mensen van buiten Boogieland, een paar hele ervaren boksers, mensen van kleur, groot, klein, zo mooi hoe we er met zijn allen voor elkaar waren, plezier hebben gehad, hoe we van elkaar geleerd hebben.”
Niet iedere organisatie die inclusief wil zijn, slaagt daarin.
[Harde lach van Jay]
…Boogieland lijkt dat nu te lukken, met queer boxing in het aanbod en met jou in het management. Wat doen jullie wat anderen niet doen?
“Waardoor we echt succes hebben gehad is, onze oprichter: Jens. Hij is een witte cis guy. Hij wilde al heel lang iets voor queer mensen. Maar wilde geen white savior zijn. In plaats van het zelf te doen, heeft hij gewacht tot de juiste persoon zijn gym binnenkwam. Iemand die het door eigen ervaring snapt. Ik ben van kleur, transman en soort van gay (mijn exacte label ben ik nog steeds niet achter). Dus ik snap het. Ik ben zelf ook verschrikkelijk getraumatiseerd geweest door sport. Dus ik weet hoe eng het is. Ik durf kwetsbaar daarin te zijn. Ik durf mijn verhaal te delen.”
“Iedere les begin ik met een check-in. Ik geef iemand een bokshandschoen, en die persoon mag vervolgens alles delen wat erin diegene omgaat. De rest luistert. Dat mag zo kort of zo lang zijn als nodig. Totdat iedereen geweest is. Jens kreeg die handschoen in zijn handen en blijkbaar deed dat zoveel met hem, dat hij opeens ook kwetsbaar mocht zijn. Het was fantastisch. Dus ja, het verandert ook iedereen die niet queer is.”
“Vandaag hadden we ook trainers training, dan leren we van elkaar. In een rollenspel lieten we elkaar zien hoe we een training voor queers in elkaar zouden zetten. De leraar naast me, die twintig jaar ervaring heeft, ziet mij dan als de expert. Wat heel leuk is. Zo leren we ook van elkaar hoe je genderneutraal praat, wat de omgangsvormen zijn, waar moet je op letten, wat zijn de extra tools. Het verspreidt zich. Het is echt een olievlek.”
Kun je daar een voorbeeld van geven?
“Ik ben benaderd door Pride and Sports. Tijdens de Amsterdam Pride hebben we namens Boogieland op het Museumplein gestaan. Omdat we echt iets unieks doen, worden we steeds vaker gevonden door andere partijen die met ons willen samenwerken. En dat is echt wel superleuk. Daarnaast zit ik in een panel, ben ik betrokken bij Trans Pride en geef ik regelmatig workshops.”
Zijn er naast die goede dingen ook uitdagingen die je hebt om het project lopende te houden? Dingen die je hebt moeten overwinnen?
“Ja, vooral ik zelf. In het begin gaf ik ook zelf niet de trainingen. Dat was een collega van mij, Luna. Luna die had op een gegeven moment iets met de knie gedaan, en die kon de training niet geven. En toen had ik eigenlijk zoiets van “Oh, nou oké, ik probeer het wel”. Maar ik was super zenuwachtig. Ik had nog nooit een training gegeven. Ik dacht echt: “Waar ben ik mee bezig?” Het grootste obstakel was mijn eigen onzekerheid. Bij de allereerste training heb ik dat gedeeld met de groep. Dat heeft zo’n band geschept, dat we met zijn allen gegroeid zijn.”
“Als trainer ben je ook maar een mens. Ik ben geen alwetende sensei. Dat is bullshit. Juist in het begeleiden van zo’n kwetsbare groep moet je daar eerlijk in zijn en je verantwoordelijkheid nemen.”
Queers hebben in toenemende mate last van allerlei vormen van agressie. In sommige landen worden nu ook burger- en mensenrechten actief ingeperkt. Heb jij met dit project te maken gehad met dit soort obstakels?
“Gelukkig niet, want wij hebben vanaf begin af aan gezegd dat we onafhankelijk willen blijven. We got all the power. Er is geen gemeente bij komen kijken. Ook hebben we geen financiering van buiten. Dit is van ons en het blijft van ons. En dat is denk ik ook wat het zo krachtig macht. Queer Boxing is voor queers door queers. En dat blijft zo.”
Wat hoop je met het project te bereiken op de lange termijn?
“Het is fijn dat we als community demonstreren en op die manier onze plek opeisen. Maar ik miste nog een plek waar queers een uitlaatklep konden bieden. Daarom ben ik met Queer Boxing begonnen. Ook omdat er binnen het boksen nog geen plek voor queers bestond. Het is heel krachtig dat je in deze tijd een plek hebt waar je terug mag vechten en even helemaal los mag. Een plek waar je kan huilen en waar je schaamteloos je emoties mag laten zien. En waar geen taboe ligt op trauma.”
“Ik ben zelf een beetje overdonderd door het succes. Inmiddels maak ik geen reclame meer voor mijn lessen. En toch zitten die altijd vol. We did not see it coming. Ik zou het fantastisch vinden om dit bij andere gyms ook van de grond te kunnen krijgen. Dan moet ik wel de juiste trainers hebben, de juiste tools, alles. We zijn aan het kijken hoe we dit prachtige project groter kunnen laten worden. Zonder dat het commercieel wordt, want dat willen we niet. Dan bestaat het gevaar dat je zo’n gym wordt die van queer mensen profiteert. En daar waken we voor. Eerst dus maar eens zorgen dat de fundering ijzersterk is. Dan kijken we wel verder.”
“Verder wil ik dat trainers door heel Nederland (het liefst zelfs wereldwijd) niet meer “goedemorgen dames en heren” zeggen, maar “goedemorgen mensen”. Dat zijn dingen die nu genormaliseerd moeten worden. Ook buiten de ring.”
“Het ultieme doel is wel dat queer mensen gaan staan voor zichzelf. Hoeveel nieuwsberichten zien we nu dat gebouwen beklad worden, vlaggen verscheurd en in de fik gestoken, dat mensen in elkaar worden geslagen, achtervolgd worden, dat mensen niet normaal naar de wc kunnen, etc. Boksen maakt ons weerbaarder.”
Als je het in een paar zinnen zou mogen zeggen, wat is je droom voor de toekomst?
“Mijn droom voor de toekomst is dat iedereen zich veilig genoeg voelt om te gaan sporten. Sporten is een basisbehoefte, voor jezelf opkomen is een mensenrecht.”
Waar en wanneer kunnen queers bij jou terecht voor bokslessen?
“Elke zondag om 12:45u bij Boogieland in Amsterdam Noord.”
Over de auteur(s)
