Rebekka Timmer (21), activiste en politica, zet zich al van jongs af aan in voor de LHBTQIA+-gemeenschap. Deze strijd zet zij nu voort binnen BIJ1 als nummer drie op de kieslijst. Ik ga met Rebekka in gesprek over haar betrokkenheid bij onze gemeenschap en wat er nog anders kan in Nederland als het gaat om LHBTQIA+-kwesties.
Je bent al vanaf jongs af aan actief voor de LHBTQIA+-gemeenschap. Eerst in Hilversum en nu ook binnen BIJ1. Waar komt die betrokkenheid met de LHBTQIA+-gemeenschap vandaan?
Ik ben zelf onderdeel van de LHBTQIA+-gemeenschap. En ik geloof heel erg in de waarden van BIJ1. Radicale gelijkwaardigheid is er daar één van en ik denk dat dat ook geldt voor onze gemeenschap. Er is nog een strijd te voeren. We zeggen altijd dat we heel ver zijn, maar dat valt in veel opzichten ook wel weer mee.
Heeft jouw inzet voor de gemeenschap ook te maken met jouw eigen ervaringen als LHBTQIA+’er?
Het is denk ik een combinatie. Het zijn mijn eigen ervaringen en de ervaringen van anderen. Er gaat gewoon nog heel veel mis. Kijk naar de transzorg, kijk naar de veiligheid van LHBTQIA+ personen op staat. Het feit dat er partijen in de kamer zitten die nog helemaal niet zo vinden dat er echt gelijkwaardigheid dient te zijn. We kunnen eindeloos doorgaan. Er zijn echt nog wel stappen te maken.
Het lijkt me lastig om straks in de Tweede Kamer op dagelijks niveau geconfronteerd te worden met dat soort partijen die principieel tegenover jouw waarden en rechten staan. Waarom kies jij dan toch voor de politiek?
Nou we kunnen die politiek dus ook gewoon echt niet overlaten aan die SGP’er of die VVD’er of die FvD’er. Het is tijd dat we het heft in eigen handen nemen als het gaat om de LHBTQIA+-gemeenschap. Nu is er een partij als BIJ1 die daar bij uitstek voor staat. En dat is ook de motivatie om de politiek in te gaan: het heft in eigen handen nemen en het land een andere kant op te sturen dan de richting die we nu op gaan.
Heb je het idee dat andere partijen hier ook richting aangeven of mee bezig zijn?
Als het gaat om LHBTQIA+-emancipatie denk ik dat er ook partijen in zitten die goed werk doen. Ik zie dat Nevin Özütok samen met Vera Bergkamp en Kirsten van den Hul echt goede dingen doen. Maar het is ook tijd dat wij daar zelf gaan zitten en zelf ervaring inbrengen. Wetten om hier en daar wat te verankeren zijn goed, maar nog beter is dat we met echte aanpak komen waardoor LHBTQIA+’ers veilig zijn op staat en de problemen binnen de transzorg worden opgelost. De praktische problemen van mensen in iedere dag, dat we daar eens aan gaan werken.
Hoe zou zo een aanpak er volgens jou uitzien? Bijvoorbeeld als het gaat om transzorg?
Er gaat daar natuurlijk gewoon van alles fout. Door de marktwerking die we de zorg in hebben gebracht, zijn er bijvoorbeeld mega lange wachtlijsten. Uit mijn hoofd is die wachttijd voor transzorg nu 103 weken. Voor alleen een intake, dan heb je nog niet eens de rest van de wandelingen gehad. We moeten daarin erkennen wat er fout gaat. Ten eerste is het aanbod te klein, omdat de opleidingen er niet voor zijn. Ten tweede werkt de manier waarop we de transzorg hebben ingericht niet. Op dit moment gaat dat met een keuringsarts. Die keuringsarts moet bepalen of je de diagnose wel of niet mag krijgen, omdat de verzekeraar die gegevens nodig heeft. Pas als je de diagnose hebt wordt het vergoed. Je ziet daardoor ook dat veel van die behandelingen commercieel gedaan worden. Dat kost dan weer veel geld en wordt niet altijd vergoed. Doordat het systeem faalt wordt de zorg dus ontoegankelijk en gecommercialiseerd. Ondertussen vallen heel veel mensen buiten de boot door de lange wachtlijsten die op deze manier ontstaan. Dit zie je bijvoorbeeld terug in de zelfmoordcijfers en depressiecijfers onder trans personen. Die zijn heel hoog en dat komt ook door hoe wij de zorg tot een puinhoop hebben gemaakt.
Het gaat hier om mensenlevens, dan moet je gewoon zeggen we gaan dit nu oplossen en we gaan de kamer niet uit totdat dit opgelost is.
Andere partijen willen ook die wachtlijsten en suïcidecijfers aanpakken. Waarin maakt BIJ1 dan het verschil?
Er zijn twee verschillen. Als het bijvoorbeeld gaat over marktwerking, dan roepen partijen van alles, maar de systematische oplossingen komen er niet. De systematische oplossing is dat we compleet afrekenen met iedere vorm van marktwerking in de zorg. Dat betekent dat we een nationaal zorgfonds moeten gaan opzetten dat het systeem van zorgverzekeraars vervangt. Want hoezo moet je je verzekeren voor zorg?
Daarnaast willen we dat die zorgbedrijven en instellingen zelf in gemeenschapshanden worden gebracht. Ook dat is een stap waar andere partijen het niet over hebben: complete deprivatisering van de zorg. Al die partijen beloven wel mooie dingen in hun partijprogramma, maar waar waren ze dan afgelopen jaren? Dit probleem is niet van gisteren of vandaag, dit probleem was er tien jaar geleden ook al. Het is inherent de fout van marktwerking en wat marktwerking veroorzaakt heeft en niemand is er om daarop in te grijpen. Ik kan mij daar echt boos om maken. Het gaat hier om mensenlevens, dan moet je gewoon zeggen we gaan dit nu oplossen en we gaan de kamer niet uit totdat dit opgelost is.
“Stap twee is dat we die samenwerking moeten gaan opzoeken op links. Met elkaar moeten we zorgen dat dit soort dingen veranderen”
Jullie zijn een nog vrij kleine partij. Hoe gaan jullie dat er dan toch door krijgen in de Tweede Kamer?
Ik denk dat stap één is dat er een partij komt die het überhaupt durft te benoemen. Het kapitalisme als systeem, het kan niet, het werkt niet en het kost mensenlevens.
Stap twee is dat we die samenwerking moeten gaan opzoeken op links. Met elkaar moeten we zorgen dat dit soort dingen veranderen. Onze taak zit daarin om links naar links te trekken. Links beweegt telkens mee naar rechts. Ze zijn aan het inboeten op hun eigen waarden en daarmee ook op de waarden die maken dat mensen op ze stemmen. En dat is heel kwalijk. Het is alleen links zelf die ervoor zorgt dat links faalt op de peilingen en bij de verkiezingen. Het is de taak van BIJ1 om dat weer de goeie kant op te sturen. Ik vind het heel goed dat er meerdere partijen zijn die oog hebben voor diezelfde kwesties en wij komen graag de kamer in om samen met die partijen te strijden voor nog meer.
Eerder had je het vooral over het effect van kapitalisme op de LHBTQIA+-gemeenschap, door de marktwerking in de transzorg. Ik heb je naast dat ook vaak horen spreken over het kolonialisme als een systeem wat doorwerkt in alle aspecten van de samenleving. Ondanks dat ze misschien niet los van elkaar staan: hoe zie je dat systeem van kolonialisme terug in de LHBTQIA+-gemeenschap?
Ik denk sowieso dat de strijd voor vrijheid, gelijkwaardigheid en economische rechtvaardigheid intersectioneel is. Onze strijd is vervlochten. Je kunt niet LHBTQIA+-emancipatie willen zonder het kapitalisme af te schaffen. Zo kun je ook niet complete emancipatie van LHBTQIA+ willen als je racisme niet ook aanpakt. Er zijn heel veel snijpunten waarop je ziet dat die problemen samenkomen. Dat zie je bijvoorbeeld als het gaat om LHBTQIA+-asielzoekers. Zij komen hier in Nederland asiel aanvragen en worden teruggestuurd naar land van herkomst omdat ze niet homo genoeg zijn beoordeeld. Dit terwijl ze in dat land voor hun leven te vrezen hebben. Daarin zie je dat die xenofobie en racisme van de vluchteling buiten de deur willen houden samen komt met LHBTQIA+-haat. Dat is één voorbeeld, maar zo zijn er natuurlijk talloze voorbeelden waarin je ziet dat die strijd vervlochten is.
Je kunt niet LHBTQIA+-emancipatie willen zonder het kapitalisme af te schaffen. Zo kun je ook niet complete emancipatie van LHBTQIA+ willen als je racisme niet ook aanpakt.
Er is dus nog veel verbetering nodig. Wat gaat er al wel goed?
Daar vraag je wat. Als je het vergelijkt met Polen gaat het wel goed. Wat daar gebeurt kunnen wij ons hier gelukkig niet voorstellen. LHBTQIA+-vrije zones en allerlei andere narigheid die daar plaatsvindt zien we hier bijvoorbeeld niet terug. Wij hebben wel andere issues. Je kunt je bijvoorbeeld afvragen in hoeverre je uitgaansstraat een LHBTQIA+ welkome zone is. Op sommige plekken kan het namelijk ook gewoon voelen als een LHBTQIA+-vrije zone.
Heb je daar zelf ook ervaring mee?
Ja. Het uitgaansleven is voor veel LHBTQIA+-personen, vrouwen en niet-witte mensen niet altijd een fijne plek. Je hebt te maken met etnisch profileren aan de deur, met gewelddadigheid van mannen als ze erachter komen dat je gay of trans bent, met seksuele intimidatie. En dat is niet alleen in het uitgaansleven natuurlijk. Dat is ook gewoon overdag op straat, in contact met andere mensen.
En jouw persoonlijke ervaringen?
Ik heb nooit zo’n zin om helemaal in te gaan op wat ik persoonlijk heb meegemaakt. Voor mij is dat een symptoom van een systeem. Het gaat heel vaak over individuele ervaringen terwijl het moet gaan over het systeem. Een systeem van LHBTQIA+- haat. Het gaat over of je, als LHBTQIA+’er, veilig over straat kunt lopen en of je wordt gezien als gelijkwaardig mens. Wij zoeken onze gemeenschappen juist op om te zorgen dat we veilig zijn en om te zorgen dat er plekken zijn waar we er wel mogen zijn. Ik denk dat zoiets al heel goed laat zien waar het fout gaat. Een persoonlijke individuele ervaring draagt verder niet bij aan de analyse die we moeten maken. De analyse is dat het gebeurt, en dat is gewoon ernstig.
Even wat anders. Het COC organiseerde een tijdje geleden het Roze verkiezingsdebat. BIJ1 was niet uitgenodigd. Los van wat daarover te zeggen valt, wat had jij toegevoegd als er wel was geweest?
Ik wil allereerst wel benoemen dat ik het absurd vind wat COC daar heeft gedaan. Je nodigt een partij uit die zo LHBTQIA+-hatend is als het CDA om daar hun dingen te verspreiden en zichzelf te pinkwashen. Maar één van je grootste bondgenoten, namelijk BIJ1, nodig je niet uit. We kennen elkaar, werken op veel plekken samen. Wij zijn jullie partij. Als er een partij is die de LHBTQIA+-gemeenschap voor een deel vertegenwoordigd, zijn wij dat wel. Ik vond het onvoorstelbaar dat we niet zijn uitgenodigd.
Wat wij daar graag in hadden willen brengen is de reële oplossing. Het gaat nog te vaak over regenboogbankjes plaatsen, de Pride en de vlag uithangen. Ik ben daar misschien heel hard in, maar daar is gewoon geen hond mee geholpen. Met echte materiële verandering zijn mensen geholpen. Bijvoorbeeld met zorgen dat LHBTQIA+’ers gelijke arbeidskansen hebben, met zorgen dat we niet gediscrimineerd kunnen worden op de werkvloer of in het onderwijs, met zorgen dat de inkomenskloof tussen bijvoorbeeld trans- en cispersonen wordt gedicht. Ik had tijdens het COC-debat graag de diepte ingegaan met andere partijen over hoe zij denken die issues op te gaan lossen.
Uit het COC-debat rolt vaak een Regenboogakkoord. Wat vind je bijvoorbeeld van het voorstel om seksuele geaardheid toe te voegen aan Artikel 1 van de Grondwet? Is dat een echte verbetering of een beetje symboolpolitiek?
Nou volgens mij is dat gelukt. Ik denk dat het een hele goede stap is, dus ik denk dat de vrouwen die het hebben ingediend top werk hebben geleverd om dat er doorheen te krijgen. Ik vind dat echt heel tof, maar het is natuurlijk wel een beetje symboolpolitiek als je er op het moment ansich niet zoveel mee kan. Dat is het hele ding met onze Grondwet. Je kunt niet een rechtszaak voeren op basis van onze Grondwet. Ook dat wil BIJ1 veranderen: er moet een constitutioneel hof komen dat wetten kan toetsen aan wat er in onze Grondwet staat.
Wat zou dat betekenen voor discriminatie van LHBTQIA+’ers?
Er zijn natuurlijk heel wat wetten geweest die nooit mogelijk hadden geweest als we die hadden kunnen toetsen aan de Grondwet. Het is nog niet zo heel lang geleden dat de regering excuses aanbood voor het feit dat trans mensen zich moesten laten steriliseren om de geslachtsregistratie toe te kunnen passen. Zulke wetgeving had gewoon nooit moeten kunnen als we, middels zo een constitutioneel hof, daadwerkelijk het gelijkwaardigheidsbeginsel uit de Grondwet hanteren.
Zelf ging je tijdens het debat live met Tammie Schoots waarin jullie het hadden over trans zijn in Nederland. Hierin sprak je ook over representatie. Wat is daar zo belangrijk aan?
Het belang van die representatie binnen de politiek is allereerst dat er mensen in de Kamer zitten die weten waar het over gaat. Politiek gaat over jou, jij het meegemaakt, en jouw ervaring moet de Tweede Kamer in komen.
Ten tweede is het belangrijk dat mensen zich ook vertegenwoordigd voelen. Als we nu kijken naar de Tweede Kamer: er zitten geen zwarte mensen, geen trans mensen, geen mensen met een zichtbare beperking. Hoe kan dat? Dat terwijl de Tweede Kamer de volksvertegenwoordiging is. In hoeverre is het een volksvertegenwoordiging als niet iedereen vertegenwoordigd is?
Zou je tot slot nog iets mee willen geven aan de lezers van Expreszo?
Ga sowieso stemmen, dat is één. Maar stem ook op partijen die daadwerkelijk dingen doen en niet die het alleen beloven. De regenboogvlag uithangen is ongeveer gemeengoed geworden, maar dat wil niet zeggen dat ze er voor ons zijn. Aan ons de taak om de mensen die er wel voor ons zijn de politiek in te stemmen. Dus informeer je ook. Welke partijen hebben wat gedaan voor onze gemeenschap? Welke mensen uit onze gemeenschap zijn daadwerkelijk vertegenwoordigd binnen partijen? Dat gaat dus samen: je kunt op een VVD’er stemmen die ook LHBTQIA+ is, maar dat wil niet zeggen dat die ook daadwerkelijk dingen gaat oplossen. Inhoud en representatie gaan hand in hand.
Over de auteur(s)
