De geschiedenis van de LHBT+-gemeenschap is altijd zo goed als onzichtbaar gebleven. In de rubriek History, Herstory, Theirstory belichten we allerlei aspecten van de LHBT+-geschiedenis of wat er belangrijk was voor deze geschiedenis. Deze keer: een kort overzicht van de geschiedenis van subculturen in de lesbische gemeenschap.
Dit artikel behandelt enkel de subculturen in de lesbische gemeenschap. Over de homogemeenschap kun je lezen in dit artikel. Artikelen over de geschiedenis van andere gemeenschappen staan ook op de planning.
Subculturen in de lesbische gemeenschap
Binnen de lesbische gemeenschap zijn subculturen minder gebruikelijk dan binnen de homogemeenschap. Hoe dat komt is niet duidelijk. Toch is er een breed scala aan labels en termen dat gebruikt wordt om verschillende soorten lesbiennes in de gemeenschap aan te duiden. Dit komt onder andere doordat in de lesbische gemeenschap ook vrouwen zitten die ‘tijdelijk lesbienne’ zijn. Dit komt binnen de homogemeenschap nauwelijks voor. De meest bekende labels in de gemeenschap zijn femme en butch. Maar heb je ook al eens gehoord van de chapstick lesbian, de alpha of de sport dyke? In dit artikel nemen we je mee langs de belangrijkste labels binnen de lesbische gemeenschap. En hoe zit het eigenlijk met de geschiedenis van de lesbische gemeenschap? In dit artikel leggen we dat aan je uit.
Op social media en tv lijkt het soms dat het belangrijk is om je aan een bepaald label te binden. Bij een label hoort ook een vast stereotype waar je aan dient te voldoen. Het is echter helemaal niet nodig om jezelf een label te geven of om volledig aan dat stereotype te voldoen. Ook zonder (vaststaand) label ben je welkom in de lesbische gemeenschap. Wel kan het leuk en interessant zijn om meer over de labels en de geschiedenis daarvan te weten. Misschien herken je jezelf wel in een label en wil je dat graag gebruiken. En ook dat is natuurlijk helemaal prima!
Geschiedenis van de lesbische gemeenschap
Al in de Griekse Oudheid was liefde tussen vrouwen een besproken onderwerp. Zo was Sappho een Griekse dichteres die in haar teksten over vriendschap en liefde tussen vrouwen schreef. Sappho is naar alle waarschijnlijkheid geboren op het eiland Lesbos. Het woord lesbisch betekent ‘afkomstig van Lesbos’. De gedichten van Sappho zijn de eerste overleveringen van vrouwenliefde in de geschiedenis. Je kon in ons artikel over het belang van LHBT+-geschiedenis al lezen over Sappho. Zo had ze volgens sommige geschiedkundigen een ‘hechte band’ met haar vrouwelijke metgezellen.
Die uitwissing van haar seksuele geaardheid gaat nog een stapje verder. Sappho zou naar eigen zeggen getrouwd zijn met ‘Dick Allcocks of Man Island’ (Kerkylas of Andros). Een man met een zeer geloofwaardige naam, die door veel geschiedkundigen zonder twijfel werd overgenomen als haar werkelijke echtgenoot. In literatuur en kunst is echter amper over vrouwen gesproken. Daarom weten we, naast de verhalen van Sappho, weinig uit deze tijd.
Vanaf de achttiende eeuw is er meer te vinden over ‘intieme vriendschappen’ tussen vrouwen. Over seks wordt niet gesproken, maar romantiek komt wel degelijk voor. Betje Wolff en Aagje Deken zijn een voorbeeld hiervan. In hun eigen literaire werk uitten zij hun verlangen naar elkaar. Nu neemt men aan dat zij een liefdesrelatie met elkaar hadden. Ze schreven samen, woonden samen en stierven negen dagen na elkaar. In deze tijd noemen dokters seksuele verlangens tussen vrouwen lollepotterij. Een lollepot was een stenen pot waar vrouwen hun onderlichaam mee verwarmden. Van dit woord stamt ook de huidige term pot af.
Geen erkenning
Later was homoseksualiteit een groot taboe. In het artikel over subculturen in de homogemeenschap heb je al kunnen lezen dat homoseksualiteit tot 1973 nog een officiële ziekte was. Dit gold ook voor lesbische relaties, al werden deze relaties niet altijd erkent. Ook daarna was het leven voor lesbische vrouwen niet makkelijk. Veel vrouwen bleven daarom lange tijd in de kast. De termen femme en butch die in die tijd met name in Amerika veel gebruikt werden, impliceren een mannelijke en een vrouwelijke rol binnen de lesbische relatie. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw ontstaan er echter mogelijkheden voor vrouwen om zich te verenigen door middel van kroegen, clubs of tijdschriften. Hierdoor durfden vrouwen meer open te zijn over hun seksuele voorkeur.
Futch scale
Ook nu nog gebruiken veel lesbiennes de term femme om een typerende vrouwelijke lesbienne te omschrijven, waar een butch een mannelijke lesbienne omschrijft. Vanaf het midden van de twintigste eeuw werden deze termen steeds meer gebruikt. Dit was ook het moment waarop het normaler werd voor vrouwen om zonder man uit te gaan. Voorheen was dat ondenkbaar.
Je kan gebruik maken van de futch scale om ‘gradaties’ van lesbisch-zijn uit te drukken. Dit model loopt van vrouwelijk naar mannelijk. De termen uit de futch scale kunnen je helpen om jezelf een label te geven, maar zijn nog erg gericht op een binaire rolverdeling waarbij de ene persoon mannelijk en de andere vrouwelijk is. Daarom is de futch scale enigszins achterhaald.
De futch scale ziet er als volgt uit:
High femme: Dit is een typisch vrouwelijke lesbienne. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat zij hoge hakken en make-up draagt, wat typisch vrouwelijke interesses zouden zijn.
Femme: Een lesbienne met veel vrouwelijke kenmerken.
Butchy femme/chapstick lesbian: Dit is een lesbienne die nog wel vrouwelijk is, maar ook mannelijke karaktertrekken heeft.
Futch: Een combinatie van femme en butch, dus een lesbienne met zowel mannelijke als vrouwelijke eigenschappen.
Soft butch: Een lesbienne die mannelijk is, maar ook vrouwelijke karaktertrekken heeft.
Butch: Een butch is een lesbienne met veel mannelijke kenmerken en interesses.
Stone butch: Een stereotiepe mannelijke lesbienne die zich mannelijk kleedt en gedraagt.
Andere labels uit de lesbische gemeenschap
Naast deze labels uit de futch scale zijn er nog tientallen termen die gebruikt kunnen worden om lesbiennes aan te duiden. Hieronder geven we je een kort overzicht.
Activist: Activist lesbians zetten zich in voor rechtvaardigheid. Je komt ze tegen op protesten en demonstraties en zetten zich in voor het klimaat. Er is een grote kans dat ze vegetariër of veganist zijn.
Alpha: Een lesbienne die er goed uitziet. Ze trekt altijd de aandacht van vrouwen zonder daar moeite voor te hoeven doen. Ze wordt ook wel queen of dykes genoemd.
Baby dyke: Een lesbienne die recent uit de kast is en nog geen subcategorie gevonden heeft. Ze is dan ook niet te herkennen aan kledingstijl of uiterlijk.
Boi: Een boi is een lesbienne die zich jongensachtig of mannelijk kleed en gedraagt. Het kan zijn dat deze persoon een trans persoon is, maar dat hoeft niet zo te zijn. Vraag bij twijfel altijd persoonlijk welke voornaamwoorden deze persoon gebruikt. Zo voorkom je onnodig pijnlijke momenten.
Gold star: Een lesbienne die nog nooit met een man heeft geslapen.
Hasbian: De term hasbian omvat vrouwen die na relaties met meerdere vrouwen zijn overgestapt op mannen. Deze term is enigszins achterhaald, omdat het een negatieve klank heeft. Een hasbian kan een tourist zijn die zich later als hetero- of biseksueel identificeert. De term hasbian is daarom problematisch. Het kan namelijk goed zo zijn dat je eerst relaties hebt met vrouwen en daarna met mannen.
LUG: Lesbian until graduation, ofwel iemand die een lesbisch leven leidt in haar studententijd, maar daarna settelt met een man.
Sport dyke/athlete: Zoals de term al doet vermoeden is een sport dyke atletisch en sportief. Vaak heeft zij een vriendin binnen haar sportteam.
Tourist: Een heteroseksuele vrouw die haar seksuele oriëntatie wil onderzoeken en daarom geïnteresseerd is in vrouwen.
Geen label kunnen vinden?
Zoals je ziet zijn deze labels gekoppeld aan bepaalde stereotypes in uiterlijk, gedrag en kleding. Je hoeft helemaal niet aan een stereotype te voldoen als je een lesbienne bent. Naast deze hokjes zijn er nog tientallen andere labels die lesbische subculturen omvatten. Mocht je nu dus geen label tegen zijn gekomen dat bij jou past en dat wel graag willen, kan het zijn dat er alsnog een label voor jou is. Daarnaast is het helemaal niet erg als je niet in een hokje past of wil passen. Je bent en blijft welkom in de gemeenschap.
Over de auteur(s)
