Het is vrijdagmiddag. Ik loop in mijn roze Rains-jas terwijl ik lekker naar het liedje I Like Boys van Todrick Hall luister. Ik ben in mijn element. Ik weet dat ik hier en daar blikken krijg van mensen. Wellicht is mijn jas te opvallend, of loop ik er te vrouwelijk bij. Het maakt me niet zoveel uit. Ik geniet van dit moment, ook al val ik misschien op. Een roze jas? Dansend over straat? Ik denk niet dat ik voldoe aan het beeld van hoe een “echte man” eruit zou moeten zien. Dat hoeft ook eigenlijk niet voor mij. Het concept van een “echte man” is namelijk ongelofelijk giftig voor mannen.
Straight-acting
Vaak ben je pas een “echte man” wanneer je voldoet aan een bepaald niveau van masculiniteit. Een gespierd lichaam, stoere hobby’s en niet teveel aandacht voor je uiterlijk. Deze masculiniteitseis komt veel voor. Ook in de wereld van de homoman, en dan met name bij (online) dating. Ik vind online dating best een gaaf fenomeen, en lang niet zo slecht als vaak wordt gedacht. Genoeg onderzoeken laten zien dat het effectief is. Het is zelfs aangetoond dat relaties langer in stand blijven als de personen elkaar online hebben leren kennen. Zelf heb ik alleen ervaring met online dating met homomannen. Daarvoor bestaan een paar speciale apps, zoals Grindr en Hornet. Op die apps valt me keer op keer iets geks op: er zijn mannen die zichzelf omschrijven als straight-acting.
De term straight-acting vind ik één van de grootste beledigingen vanuit de homogemeenschap óver de homogemeenschap. Het schetst het beeld dat homoseksualiteit minderwaardig is aan heteroseksualiteit. Doordat mannen zichzelf benoemen als “bijna hetero”, maken ze een onderscheid tussen heteroseksuele en homoseksuele gedragingen. Daarmee wordt er ook gesteld dat er überhaupt zoiets als heteroseksuele en homoseksuele gedragingen bestaat. Vaak wordt met ‘homoseksueel gedrag’ bedoeld dat mannen vrouwelijk gedrag vertonen. De types die zichzelf straight-acting noemen, willen dan ook niks te maken hebben met ‘verwijfde’ types. Dat staat vaak letterlijk zo in hun profiel. Deze mannen gaan er vanuit dat heteroseksuele mannen zich mannelijk gedragen, en homoseksuele mannen niet. Vaak komt dan de uitspraak ‘Ik val op mannen, niet op halve vrouwen’ nog ergens om de hoek kijken. Masculiniteit speelt een enorme rol in het leven van de homoman.
Schaamte
Ik kan daar genoeg voorbeelden bij noemen. Het streven naar een hypermasculien gespierd lichaam, bijvoorbeeld, kan compensatie zijn voor eventuele femininiteit. Een homoman zou namelijk altijd een beetje vrouwelijk zijn vanwege zijn seksualiteit. Een mannelijke man is immers altijd hetero en doet wat hij moet doen, zoals het bevruchten van vrouwen en niks te maken hebben met emoties of andere ongein. Het blijft speculeren, want ik kan niet in de hoofden kijken van elke homoman. Maar juist hier zou meer focus op gelegd moeten worden: het hoofd van de homoman. Alan Downs schreef hier hier een boek over: The Velvet Rage. De centrale gedachte van zijn boek gaat over hoe het is voor de homoman om op te groeien in de wereld van de heteroman. Downs stelt dat het allemaal neerkomt op één emotie: schaamte. Elke homoman zou schaamte hebben geïnternaliseerd.
“Echte mannen doen wat ze moeten doen: vrouwen bevruchten en niks te maken hebben met emoties of andere ongein”
Deze schaamte manifesteert zich onder andere in de wereld van de straight-acting man. Deze mannen nemen nadrukkelijk afstand van het beeld van vrouwelijke homo en stereotyperen zelf andere homoseksuele mannen. De straight-acting mannen zouden wel mannelijk zijn, en andere mannen die zich niet zo gedragen zouden dat per definitie dat niet zijn. Deze mannen houden binnen de homogemeenschap de schadelijke stereotypes over homoseksualiteit in stand. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de zelfhaat van deze mannen. Want heb je wel vrede met wie je bent als je zo graag wil gedragen als een heteroseksuele man?
Seksisme en feminisme
Naast die innerlijke schaamte ben ik er heilig van overtuigd dat ook een vorm van seksisme een rol speelt. Wat ik vaak zie gebeuren, is dat vrouwelijkheid in (homo)mannen wordt afgerekend en mannelijkheid wordt beloond. Zoals ik eerder schreef, gaat dat onder homomannen via de term straight-acting. Het is overduidelijk dat vrouwelijkheid hierbij gezien wordt als iets slechts. Dit is een fenomeen wat op veel grotere schaal te zien is in de rest van de wereld. Er heerst namelijk nog steeds een impliciet beeld dat vrouwen ondergeschikt of minderwaardig zouden zijn aan mannen. Kijk bijvoorbeeld naar de verschillen in salaris bij het vrouwenvoetbal en het mannenvoetbal.
Vrouwelijkheid in mannen wordt daarom ook afgestraft in de vorm van giftige mannelijkheid, of toxic masculinity. Deze term is ontstaan in de psychologie en gaat over de negatieve gevolgen van de culturele norm rondom mannelijkheid. Die gevolgen zijn te zien bij alle mannen. Heteromannen lijken soms wel als de dood voor emoties of andere gevoeligheden. Kwetsbaarheid is verboden en praten over problemen of je gezondheid is not done. Daarom is de mentale gezondheid ook meegenomen in de campagnes van Movember, want mannen praten te weinig. Het lijkt wel alsof elke man wordt aangeleerd dat ‘vrouwelijkheid’ in geen enkele situatie geaccepteerd wordt.
De consequenties van de mannelijke norm in de homogemeenschap
De gevolgen van het beeld dat een feminiene homoman minderwaardig is, is groter dan gedacht. Het heeft consequenties voor de mentale gezondheid. Dit is op een grotere schaal terug te zien. Maatschappelijke standaarden geven mensen het idee dat er maar één juiste manier is. Als je hier niet aan voldoet, zien je jezelf al snel als minderwaardig. Mensen gaan geloven dat ze niet goed genoeg zijn. Deze ontevredenheid kan groeien tot zelfhaat, wat vervolgens grote negatieve consequenties heeft. Het beïnvloedt en beschadigt daarbij ook de volgende generatie. Als wij dit beeld in stand houden, leren we alle jonge homojongens dat het slecht is om feminiene kenmerken te vertonen. Het is een feit dat LHBT+ jongeren vaak kampen met mentale gezondheidsproblemen. Dragen wij hieraan bij door onze eigen gemeenschap te vergiftigen?
“Dragen we bij aan de mentale gezondheidsproblemen van homojongeren door onze eigen gemeenschap te vergiftigen?”
Het is belangrijk dat hiertegen gestreden wordt. Wat ik een mooie gewaarwording vind, is de groeiende zichtbaarheid van (gender) queer-mensen en non-binaire mensen. Steeds meer mensen kleden zich niet gender-conform en trekken zich niets aan van de maatschappelijke norm. Ze zijn gewoon zichzelf en juist daardoor zijn ze een inspiratie.
En nu dan?
Het is essentieel om ervoor te zorgen dat dit giftige, negatieve beeld van de feminiene (homo)man wordt vernietigd. Een heftige bewoording voor een fenomeen met heftige consequenties. Wat kan er gedaan worden om hier vanaf te komen? Accepteren. Ik denk dat de eerste stap is om jezelf te accepteren. Feminiene kenmerken zijn niet slechter dan masculiene kenmerken. Als je dit van jezelf kan accepteren, draag je niet bij aan het beeld en leef je zoals wilt. Als we dit allemaal van onszelf kunnen accepteren, blijft er niemand meer over om dit in stand te houden. Het is geen makkelijke reis, jezelf accepteren, maar het is wel een belangrijk en realistisch streven. Mijn 16-jarige ik zou bijvoorbeeld niet hebben gedacht dat mijn 27-jarige ik in een roze jas op straat loop alsof ik op een catwalk sta, maar ik doe het toch.
Naast zelfacceptatie is het ook belangrijk dat we anderen leren accepteren. Mensen zijn sociale dieren en gevoelig voor verbinding. Hoe hard we ook schreeuwen dat we ons niks aantrekken van andere mensen, we willen toch bevestiging van buitenaf. Waarom geven we elkaar dat niet? Als een persoon op hoge hakken en een latexpak over straat wil, wie ben ik om daar iets van te vinden? Ik zou waarschijnlijk zelfs staan te joelen en ‘YES QUEEN WORK!’ roepen. Anderen accepteren om hoe ze zijn, kan zoveel betekenen. Jij wilt toch ook geaccepteerd worden?
Stop de keten van toxic masculinity!
Hoe je het wendt of keert, het ‘onschuldige’ idee van straight-acting schaadt het beeld van de homoman. Homoseksuele mannen worden nog vaak niet gezien als echte mannen door heteroseksuele mannen, maar dit wordt zelfs nog eens extra in stand gehouden door andere homomannen. Als homomannen onderling elkaar niet als echte mannen beschouwen, hoe kan de rest van de wereld dat dan wel doen? Voor een gemeenschap die vaak gestereotypeerd en beschimpt wordt, zijn we intern ook goed in elkaar belachelijk maken. Stop de keten van schaamte en start de keten van accepteren.
Dit gastartikel werd geschreven door Rocher Koendjbiharie. Hij schrijft over verschillende onderwerpen op zijn eigen Medium-account. Daarnaast zet hij zich in voor de LHBTI+ gemeenschap. Wil je meer weten over straight-acting en mannelijkheid in de homogemeenschap? Eerder dit jaar kwam bij de VPRO deze korte documentaire uit, gemaakt door Tofik Dibi en Willem Timmers.
Over de auteur(s)
