In de rubriek ‘Hete Thee Met Rocher’ bespreekt hoofdredacteur Rocher elke maand een ander onderwerp. Hij start het nieuwe jaar met warme thee in plaats van hete thee in een column over hoe het coronavirus een impact had op zijn mentale gezondheid en hoe we deze gezondheid niet mogen vergeten.
Het is voorbij. Het verschrikkelijke jaar dat zich 2020 noemde, kunnen we eindelijk achter ons laten. De wereld stond in de fik, Trump startte bijna de derde wereldoorlog en iedereen moest thuisblijven vanwege een nieuw besmettelijk virus. Eerder schreef ik dat het jaar voor mij persoonlijk niet zo heel verschrikkelijk was, en ik toch dankbaar was voor een aantal dingen. Dit stuk had ik enkele weken voor de jaarwisseling geschreven, en alsof ik het over mezelf had afgeroepen, bleek het jaar aan het einde toch nog een flinke uitdaging te zijn. Op de valreep raakte ik namelijk besmet met het coronavirus.
Besmet
Negen maanden heb ik vanuit huis gewerkt, zag ik gemiddeld één persoon per maand en droeg ik in april al een mondkapje in de supermarkt – ik nam de pandemie vanaf het eerste moment erg serieus. Een aantal mensen in mijn omgeving vallen in de risicogroep en ik wilde koste wat kost voorkomen dat ik hen of anderen zou besmetten. Alles wat ik tegenkwam over het virus en hoe ik het beste de maatregelen kon naleven, nam ik tot me. Maar enkele weken voor de jaarwisseling raakte ik besmet doordat mijn vader besmet was geraakt op zijn werk.
Toen ik hoorde dat ik ook in aanraking was gekomen met het virus, schrok ik en kreeg ik een angstaanval. Ik las de woorden ‘positief’ van zijn testuitslag en de tijd leek te vertragen. Ik voelde adrenaline mijn hele lichaam overnemen en mijn hartslag steeg alsof ik de trap was opgerend. Talloze gedachten raceten door mijn hoofd als auto’s op de snelweg.
Mijn vader behoort tot een risicogroep, dus ik was bang voor wat dit betekende. Hoe zou het verloop van zijn klachten zijn? Daarnaast is mijn tante ook besmet geraakt. Zij en mijn vader hebben namelijk dezelfde werkgever. Mijn oma woont bij haar in huis en raakte ook besmet. Ook mijn oma behoort tot een risicogroep. De angst die ik voelde voor hen in combinatie met de angst die ik had voor mezelf – al die nare verhalen gaan immers niet in de koude kleren zitten – leidde tot een klapper van een stressclimax op het moment van die besmetting.
Op moment van schrijven gaat het lichamelijk wel weer prima. Mijn klachten waren mild, en afgezien van lichamelijke vermoeidheid mag ik niet klagen. De grootste impact die ik heb gemerkt van covid is die op mijn mentale gesteldheid. Of je wel of niet besmet bent geraakt met het coronavirus, de druk op de mentale gezondheid van de mens is zeker toegenomen in deze pandemie. Maar de aandacht ervoor is relatief weinig.
De lockdown van de geest
Niemand vergeet het moment dat de Wereldgezondheidsorganisatie officieel de pandemie ‘afkondigde’ begin dit jaar, en hoe bijna elk land een voor een een lockdown inging. Mensen wisten wat ze konden verwachten. Gedurende de eerste lockdown heersten angst en onzekerheid. Tijdens de tweede lockdown werd het mensen vooral duidelijk hoeveel impact de coronacrisis zou hebben en hoe langdurig dit zou zijn, wat zorgde voor een toename in stressklachten.
In oktober deed de landelijke ggz een rondvraag onder ggz-leden over de mentale gezondheid van de Nederlandse bevolking als gevolg van de pandemie. De NOS rapporteerde de gegevens in dit artikel. Onder jongeren namen de stress- en depressieklachten toe ten tijde van de coronacrisis. Daarnaast is de ggz ook bang dat de kans op onveilige thuissituaties toeneemt omdat jongeren meer thuiszitten en weinig contact hebben met volwassenen die zij vertrouwen. De jaarlijkse winterdip-/winterdepressieklachten hebben de situatie er ook niet beter op gemaakt. Naast jongeren hebben ouderen, verslaafden en daklozen ook een verslechterde mentale gezondheid.
Ook in mijn omgeving hoor ik verschillende geluiden over de impact op de mentale gezondheid. Zo hebben sommige mensen maandenlang hun boodschappen schoongemaakt en smetvrees ontwikkeld. En zijn er queer mensen die nergens anders naartoe kunnen en daardoor meer blootgesteld worden aan onveiligheid. Maar er zijn ook mensen wiens financiële situatie al maandenlang onzeker is door een gebrek aan werk of inkomen. Er zijn zoveel verschillende oorzaken van een verslechterde mentale gezondheid.
Ruimte
De aandacht voor mentale gezondheidsproblemen is over de afgelopen jaren toegenomen. Ook tijdens de pandemie en de bijbehorende crisis is er aandacht voor het belang van mentale gezondheid. Maar voor mijn gevoel krijgt het minder aandacht dan het verdient. De impact van covid op de mentale gezondheid kan namelijk enorm zijn. Mijn klachten waren dan mild, maar de angst en stress die ik had voor mijn familie en mijzelf kostte me al best wat energie. Ik kan me niet eens inbeelden hoe het moet zijn geweest voor mensen die zwaardere klachten hebben gehad, of zelfs opgenomen moesten worden in het ziekenhuis.
Herstellen van de impact die covid of de crisis had op de mentale gezondheid kan nog wel eens een stuk langer duren dan ieder van ons anticipeert. Ik hoop dan maar dat er voldoende aandacht en ruimte voor is, want de marginalisatie van mentale gezondheidsproblematiek zit in een klein hoekje.
Over de auteur(s)
