TW: In dit artikel wordt gerefereerd naar suïcide.
Op Paarse Vrijdag, 11 december 2020, lanceerde Transgender Netwerk Nederland hun nieuwste boek: Het GenderDoeboek voor Scholen, Op weg naar een genderinclusieve school voor primair en voortgezet onderwijs. Dit boek is gericht aan docenten, schoolleiding en schoolpersoneel die willen bijdragen aan de sociale veiligheid van álle leerlingen, ook die van transgender leerlingen. Het boek is een vervolg op Het GenderDoeboek voor Organisaties. Het bestaat uit drie losse delen gefocust op verschillende medewerkers binnen de school. Aan het eind van het boek staan verschillende factsheets die bedoeld zijn voor iedereen binnen de school. Alle delen staan vol met handvatten, weetjes en tips. Daarnaast delen een aantal transgender jongeren hun eigen ervaringen en visie over genderinclusiviteit binnen scholen. Het gehele boek, inclusief factsheets, is gratis te downloaden via Transgender Netwerk Nederland.
“Voor mij was de tijd van groep 3 tot groep 6 op een Christelijke basisschool de meest vreselijke periode die ik heb meegemaakt. Ik zag het niet meer zitten, ik mocht niet mezelf zijn in de omgeving waar ik opgroeide. Ik heb altijd geweten, zonder twijfel, dat ik een meisje ben. Er werd beweerd dat er mentaal iets mis was, of dat het lag aan mijn opvoeding. Het kan keihard zijn om te worden afgewezen en gestraft op iets wat voor jou goed voelt.” – Sidney Stacey (17), zij/haar
Urgentie
Het valt niet te betwisten dat het belangrijk is om ieder kind een veilige omgeving te bieden. Toch blijkt uit verschillende cijfers dat LHBT+-kinderen en -jongeren zich niet altijd veilig voelen op school. Zo liet de LHBT-monitor uit 2018 zien dat 43% van de transgender leerlingen tussen de 12 en 16 jaar te maken heeft met verbaal geweld op school. Uit datzelfde onderzoek blijkt ook dat transgender jongeren 3x zo vaak kampen met depressieve gevoelens als cisgender leeftijdsgenoten. Dit zijn schokkende cijfers, die we door middel van zichtbaarheid, acceptatie en respect omlaag kunnen brengen. Zo kwamen Russell, Pollitt en Grossman in 2018 tot de conclusie dat transgender jongeren die hun zelfgekozen naam kunnen gebruiken 70% minder symptomen van depressie hebben. Ook leidt het tot een vermindering van 65% van de suïcidepogingen onder deze jongeren en een afname van 34% van hun suïcidale gedachten.
Dit is een enorm verschil voor transgender jongeren. Scholen kunnen nog meer doen om deze jongeren een veilige omgeving te bieden. Daarom is Het GenderDoeboek voor Scholen ontwikkeld. Het boek bestaat uit drie delen die los van elkaar te lezen zijn, maar wel op elkaar aansluiten. Alle delen hebben tot doel om docenten en scholen handvatten te bieden zodat leerlingen hun genderidentiteit kunnen ontwikkelen. Dit is belangrijk, want kinderen en jongeren ontwikkelen een groot deel van hun identiteit op school. Het is immers de plek waar ze normen en waarden opdoen, een grote diversiteit aan leeftijdsgenoten leren kennen en waar ze ook zichzelf ontdekken. Bovendien zijn ze een groot deel van de dag op school te vinden. Alleen in een veilige en vertrouwde omgeving kan een leerling zich optimaal ontwikkelen.
“Ik vind het fijn om me op school veilig te voelen. Er komen wel regelmatig vragen, dat is absoluut niet lastig. Ik heb liever dat ze aan me vragen dan dat er achter mijn rug geroddeld wordt. Doordat de school er goed mee omgaat doen de andere kinderen dat ook.” – Ivan (11), hij/hem
Een genderinclusieve school
Het eerste deel van het boek, School en Gender, richt zich op genderinclusief onderwijs. Het deel is interessant voor het schoolpersoneel in het algemeen, maar het meest voor de directie. De kern van dit deel is gericht op het creëren van een veilig klimaat binnen de school. Dit kan bijvoorbeeld aan de hand van de zes bouwstenen van Stichting School en Veiligheid, die ook in het boek uitgewerkt zijn. Daarnaast worden er praktische tips gegeven die helpen bij de realisatie van een genderinclusieve school.
Het tweede deel van het GenderDoeboek heet Genderinclusiviteit in de Klas. Dit deel is bruikbaar voor docenten en ander onderwijspersoneel. Er staan algemene tips in voor alle docenten, ongeacht het vak waarin ze lesgeven. Hierin draait het niet alleen om de inhoud van de les, maar ook om het taalgebruik van de docent en de afbeeldingen en voorbeelden die een docent in de les gebruikt. Ook zijn er tips specifiek voor biologie en gym. Deze vakken kunnen lastig zijn voor transgender leerlingen, omdat ze daarin geconfronteerd worden met geslachtskenmerken. Daarom is het zeker in deze vakken van groot belang extra aandacht te besteden aan transgender personen. Het deel sluit af met tips voor docenten die een transgender leerling in de klas hebben.
Het laatste deel van het boek heet Praktische Zaken Regelen en bespreekt de mogelijkheid om faciliteiten binnen de school genderinclusief te maken. Denk hierbij bijvoorbeeld aan toiletten en kleedkamers, maar ook hoe je omgaat met de geslachtsaanduiding in de leerlingadministratie of de organisatie rondom schoolreisjes. Het gehele boek sluit af met een factsheet met cijfers over transgender jongeren en een uitleg over de rechten van het kind van de Verenigde Naties. Deze rechten vormen de basis van het belang van genderdiversiteit op school.
“Ik keek best op tegen een aantal zaken, de wc’s en omkleden. Mijn leerlingbegeleider luistert goed en denkt met me na over oplossingen.” – Robin (15), hij/hem
Transgender Netwerk Nederland
Het GenderDoeboek voor Scholen is hier gratis te downloaden. Naast alle tips en handvatten staan er ook nog een hoop weetjes in. Wist je bijvoorbeeld dat de manier waarop docenten een transgender leerling aanspreken direct effect heeft op die leerling? Om nog meer te weten te komen over genderdiversiteit en -inclusiviteit, en hoe je daar onder andere op school aandacht aan kan besteden, kun je een kijkje nemen op de website van Transgender Netwerk Nederland. Hier vind je projecten en publicaties aan de hand van verschillende thema’s. Zo kun jij op jouw school het verschil maken voor transgender leerlingen. Niemand is veilig tot iedereen veilig is.
Over de auteur(s)
