Alleen maar lieve jongens is een muzikale zoektocht naar hoe je jezelf kunt zijn. Zeno voelt zich anders dan de kinderen uit zijn klas. Het allerliefste wil hij net zo normaal zijn als papa en pap. Die weten precies hoe dat moet. De voorstelling wordt gespeeld door het HNTjong van Het Nationale Theater in Den Haag. Ik sprak Loek de Bakker over het maakproces van deze leuke voorstelling.
Wat was de inspiratie voor deze voorstelling?
“Mijn eerste idee was om iets te maken over manbeelden en zachte mannelijkheid. Naar mijn idee leven we in een best wel masculiene wereld, waarin zachtheid niet wordt geprezen of gevierd. ” zegt regisseur Loek de Bakker.
“Ik wilde ook graag een voorstelling maken over ouders en kinderen. Ik ben toen met dit idee naar Casper Vandeputte, de schrijver van de voorstelling, gegaan. Er was vanuit hem gelijk herkenning. We waren beide vroeger meer van het koekjes bakken dan voetballen. We merkten dat we ons daar allebei best wel “anders” door voelden. Het was Caspers idee om een voorstelling te maken over een jongen met twee vaders. Op die manier zijn er drie mannen op het toneel, daarmee kunnen we veel onderzoeken over genderrollen. Het was interessant dat die vaders in de maatschappij ook als “anders” worden gezien – een probleem waar hun zoon mee thuis komt omdat hij door zijn gedrag niet helemaal past in de wereld. Zo exploreert de voorstelling wat eigenlijk ‘normaal’ is.
Ik denk dat dit een heel herkenbaar thema is en dat er veel mensen vinden dat ze niet in het gareel lopen of zich toch anders voelen. Volgens mij heeft dat ook veel te maken met de genderrollen– en hoe we die zien als maatschappij. Hoe kwam dit terug in de voorstelling?
“Uiteindelijk gaat de voorstelling over hoe je je gedraagt en waar je dan tegenaan loopt. Ik denk dat het heel goed is voor kinderen om te zien dat elk kind zich op een bepaalde manier anders voelt. Hoe daarmee om te gaan vind ik een heel belangrijk thema. Heel concreet gaat dat bij het hoofdpersonage Zeno, een jongetje van acht, erover dat hij de hele tijd in de problemen komt omdat hij erg druk is. Hij loopt veel in de weg, maakt te veel grapjes en huilt snel. Hij heeft het gevoel dat hij overal tussen loopt.
Zijn vaders leggen hem uit dat iedereen anders is en dat dat er mag zijn. Het opvallende is dat we erachter komen dat de vaders hun “anders zijn” zeggen te omarmen, maar dan blijkt dat zij zich ook hebben aangepast. Ik denk dat we een sterk verlangen hebben om erbij te horen. Maar tegelijkertijd ook om volledig onszelf te zijn. En die dingen staan haaks op elkaar. Je loopt dan tegen problemen aan.”
Wat is de boodschap van de voorstelling?
“Dat het leven een beetje wurmen is. We moeten zelf ruimte innemen en anderen ruimte geven. En toegeven dat je problemen mag hebben.Het gaat erom hoe je met die problemen omgaat.Daar moeten de personages mee aan de bak.”
Waarom is het belangrijk dat deze voorstelling gemaakt wordt?
“Ik denk dat veel kinderen zich anders voelen of het idee hebben dat het leven maar op één manier kan of moet. Terwijl er heel veel soorten kinderen zijn. Ik wil deze voorstelling maken omdat ik de boodschap mee wil geven dat ruimte voor jezelf maken belangrijk is. Ook vind ik het goed om vragen te stellen over de genderrollen die we als maatschappij hebben bedacht. Zeno wil graag een moeder, omdat hij geen “meisjeskrachten” in zich heeft. Maar hij komt er al snel achter dat meisjeskrachten niet bestaan.
Deze zin uit de voorstelling vat dat goed samen: “of je een meisje of jongen bent maakt net zo veel uit als de kleur van je haar”. Ik vind het belangrijk om het daar met elkaar over te hebben. Tevens vond ik het van belang om te laten zien aan kinderen dat ouders het soms ook moeilijk hebben. Dat zij soms ook niet helemaal weten hoe zichzelf te zijn. Er zit een mooi moment in de voorstelling waarin Zeno zegt:
“Ik wil normaal zijn voor jullie. Omdat jullie normaal willen zijn.
Maar ik ben niet normaal, en jullie ook niet.”
Zeno confronteert zijn vaders ermee dat ze nooit samen naar schooldingen gaan om normaler te lijken. Dat is voor de ouders een eyeopener. Uiteindelijk besluiten ze als gezin mee te gaan op schoolkamp. Dan blijkt dat met z’n drieën “anders zijn” veel fijner is dan in je eentje. Er ontstaat dan ruimte.”
Zijn er keuzes die je als regisseur gemaakt hebt die je erg belangrijk vindt of waar je veel over hebt nagedacht?
“Ja, er is een hele mooie scène in de voorstelling waarin eigenlijk alles samenkomt; de hervinding van vrijheid, jezelf zijn en de rol die gendernormen spelen . De scène begint met een van de vaders die zegt “ik trek me niks aan van de buitenwereld.”. De andere vader vraagt dan “waarom dans je dan nooit meer in die jurk?”. Waarop het antwoord luidt: “die heb ik weggedaan”. Het blijkt dat de andere vader de jurk, die van de oma van Zeno is, heeft bewaard. De vader danste altijd in de jurk om het gevoel te hebben dat oma er nog even is. En nu is hij eigenlijk die vrijheid verloren.
De jurk wordt weer uit de kast getrokken en de vrijheid wordt hervonden. Er zijn in deze scene veel regie keuzes gemaakt waar ik tevreden over ben, zoals het uitzoeken van de jurk en de manier van dansen dat de verloren vrijheid weergeeft. “Hoe masculien of feminien de oma moest zijn was ook een interessant proces om over na te denken.”
“Ook hebben we fantastische muziek van Hans Vermunt en Guy Corneille, die speciaal voor deze voorstelling nieuwe nummers hebben gemaakt. Het zijn drie geweldige songs, waardoor het ook heel rijk en speels is geworden. Daarbij moet gezegd worden dat Casper Vandeputte de voorstelling ook erg slim heeft geschreven, met twee vaders die met zoveel plezier, liefde en wanhoop alleshun best doen om Zeno weer naar school te krijgen.
Wat voor onderzoek heb je gedaan om deze voorstelling te maken en waar ben je achter gekomen?
“Ik denk dat veel van de voorstelling is ontstaan uit ons eigen leven. Casper, de schrijver, is vader van twee zoons. We zijn goed bevriend en ik ken zijn kinderen ook heel goed. Wat hij en zijn vrouw tegenkomen in de opvoeding van hun zoons heeft de voorstelling deels geïnspireerd. En ook de gedachte hoe je op een niet traditionele manier opvoedt waarin het binaire wordt ontweken. Casper heeft de voorstelling voor mij geschreven omdat ik erg bezig ben met queer ouderschap en wat ik daarin zou willen als ikzelf kinderen zou krijgen. Zelf heb ik meer mijn eigen ervaringen binnen mijn relatie en de krachten bij ons in huis verwerkt. Daarnaast was het boek Een echte ouder van Eke Krijnen inspiratie voor de voorstelling. Ik vond het echt een waanzinnig mooi boek. Zij heeft heel veel kracht, boosheid en hoop over queer ouderschap.
Heb je ook nog een specifieke wens voor het publiek dat je wil trekken met de voorstelling?
“Ja, er spelen heel veel voorstellingen voor scholen, dus er komen scholen naar het theater. We hadden vanmiddag bijvoorbeeld 200 kinderen in de zaal. Superleuk, en die reageerden heel goed. Ze zaten echt op het puntje van hun stoel. Ik denk dat het heel tof is als er straks veel ouders met kinderen in de zaal zitten, omdat het over hen allebei gaat. Misschien zijn er wel kinderen die zich anders voelen en het helemaal bijzonder vinden om iemand als Zeno te zien.”
Wat heb je zelf geleerd van het maken van deze voorstelling?
“De scène waarin Zeno tegen zijn vaders zegt dat hij heus wel weet dat zij altijd alleen naar schooldingen van hem gaan en nooit samen omdat ze dan normaal lijken, was een beetje een wake-up call voor me. Dat zelfs ouders dit ervaren. Want het is ook echt spannend om helemaal jezelf te zijn en het kan ook niet altijd. “Maar we moeten het wel blijven doen.”
Over de auteur(s)
