Bloeddoorlopen ogen, een lijkbleke huid en hagelwitte tanden; de vampier is verreweg een van de meest bekende en herkenbare monsters. Hoewel hij tegenwoordig een geliefd figuur onder de LHBTQIA+-gemeenschap is, de angst voor deze nachtelijke bloeddrinker plaagde de mens echter eeuwenlang. Wel zien wij dit levende lijk nog steeds overal terug; van klassieke literatuur tot Halloween kostuums, de vampier is overal te bekennen. Toch schuilt er meer achter dit ondode wezen. Hij vertoont sterke overeenkomsten met queer identiteiten. Waarom en op welke wijze speelt de vampier een symbolische rol voor de queer gemeenschap?
De oorsprong van de vampier
Net als dit wezen zelf houdt de oorsprong van de vampier zich gehuld in schaduwen. Verhalen over soortgelijke figuren werden al door de Oude Grieken doorverteld. Van Madagaskar tot de Filipijnen; vampierachtige wezens zijn te vinden in culturen over de hele wereld. Een dorst voor bloed verbindt hen allen. De charismatische en suave vampier zoals wij deze kennen is ontstaan gedurende de 19de eeuw en is sterk beïnvloedt door literatuur uit die tijd. Deze sensuele vampiers zijn mysterieuze buitenstaanders met een groot geheim. Opvallend genoeg zijn deze dodelijke wezens een geschikte metafoor voor de queer gemeenschap.
Het zal geen verrassing zijn dat het LHBTQIA+-genre zoals wij hem kennen niet bestond in de 19de eeuw. Schrijvers die over queer thema’s wilden schrijven moesten dit op stiekeme en symbolische wijze doen. Via mystieke wezens zoals de vampier konden taboes, waaronder andere geaardheden, alsnog worden beschreven. Dit sensuele wezen is veelal als een metafoor voor queer thema’s gebruikt. LHBTQIA+-lezers herkenden zichzelf hierin, terwijl het aan heteroseksuelen voorbij ging. Zo kon via de vampier toch over de queer experience geschreven en gelezen worden. De romans Carmilla en Dracula hebben veel bijgedragen aan het vormen van de homo-erotische vampier. Beide boeken geven de homo-erotische relatie weer die deze wezens aangaan met hun toekomstige slachtoffers. De oplettende queer lezer kon zichzelf terugzien in enkele verschillende eigenschappen van de vampier en zo relateren aan deze bloeddorstige gedaante.
Een ondraagbaar geheim
Allereerst is de vampier een wezen met een groot geheim dat leidt tot een interne worsteling. Queer jongeren herkennen zich makkelijk in het geheim houden van je identiteit. Zoals wij in de kast zitten, sluiten vampiers zich overdag op in hun doodskist. Voor beiden zorgt het dragen van dit geheim tot een strijd met hun eigen identiteit. Zo heeft de vampier Edward Cullen uit Twilight moeite met het omarmen van zijn nieuwe identiteit en weigert hij toe te geven aan zijn lust voor bloed. De vampier vreest vervolging als zijn geheim wordt verraden, en leeft in angst. Vampiers worden gekweld door hun eigen bestaan en een schuldgevoel knaagt (of beter gezegd ‘bijt’) dan ook aan velen.
Veel queer personen kunnen zich al te goed vinden in deze interne worsteling; net zoals de vampier kampen ook wij vaak met het omarmen en aanvaarden van onze eigen identiteit. Zelfacceptatie is de eerste maar ook de moeilijkste stap. Uiteraard is er een groot verschil tussen bloeddorst en het accepteren van je geaardheid. Om deze reden is de vampier dan ook niet een directe vergelijking, maar juist een uitvergroting van problemen die LHBTQIA+’ers ervaren. Waar een vampier leed zaait, zaaien queer jongeren juist liefde. Beiden kampen echter met hetzelfde probleem; een groot geheim dat een innerlijke strijd veroorzaakt.
Moederziel alleen
Het dragen van dit geheim leidt niet alleen tot een interne strijd; extern worden zij ook niet geaccepteerd, en dus verschuilen zij zich. Zowel queer jongeren als de vampier voelen zich dan ook buitenstaanders. In letterlijke zin bevindt de vampier zich vaak buiten de bewoonde samenleving, zoals in het vervallen en verlaten kasteel van Dracula. Vampiers zijn eenzame en dolende wezens, die zelden omringd zijn met andere vampiers.
Dit symboliseert de isolatie die veel LHBTQIA+’ers ervaren. Eenzaamheid door een gebrek aan gelijken is een probleem waar jammer genoeg maar al te veel queer jongeren aan kunnen relateren. Het gevoel alleen te zijn leeft sterk onder onze gemeenschap. Alhoewel het wel mogelijk is voor de vampier en de queer jongeren om op te gaan in de samenleving, geeft dit geen voldoening. Beiden kunnen hun ware identiteit tijdelijk verbergen, maar leven nog steeds in angst voor de reacties van anderen. Wellicht zijn ze nu onopgemerkt, maar ze voelen zich nog steeds ongeaccepteerd. De vampier weergeeft de eenzaamheid die wij helaas al te vaak doorstaan.
Lustige verlangens
Daarnaast is de vampier niet zomaar een monster; zij sijpelen sekse en sense. Hun suave en sensuele karakter onderscheidt hen van andere monsters. In plaats van walging roept de vampier juist lust op. Hun eeuwige jeugd en bloedmooie gelaat dragen bij aan hun erotische gestalte. Zelfs hun manier van voeden, een bijt in de nek, weergeeft hun seksuele identiteit. Het doet denken aan een minnende kus, alhoewel deze indringing ook op andere manieren is geïnterpreteerd door literatuurcritici. Ten tijde van schrijven werden vampierromans dan ook vaak als te seksueel gezien, en de samenleving minachtte deze boeken veelal.
De keuze om de vampier aantrekkelijk en aanlokkelijk te maken was geen toeval. Het erotische karakter van de vampier geeft de seksuele identiteit van queer jongeren goed weer. Net als de vampier is de uiting van seks door LHBTQIA+-jongeren niet geaccepteerd door een groot deel van de samenleving. De nadruk op sensualiteit in vampierenromans weergeeft dit. Wederom geldt dat de vampier een symbolische uitvergroting is, en niet een directe vergelijking. Wat ons verbindt is de negatieve reactie op hun seksuele uitingen.
In een tijd waar schrijvers vervolgd en veroordeeld werden om hun seksualiteit bood de vampier een kans om toch andere geaardheden te kunnen beschrijven. Hun verborgen maar sensuele identiteit representeert LHBTQIA+-jongeren tot op de dag van vandaag. Wij kunnen relateren aan hun eenzaamheid, wat leidt tot een gevoel van verbinding met dit bovennatuurlijke wezen. Om deze redenen heeft de vampier een speciale aantrekkingskracht voor de queer gemeenschap, en laat dit levende lijk ons bloed sneller stromen.
Over de auteur(s)
