De smeltende ijskappen, de hittegolf in Canada en de VS met de daaruitvolgende droogte, de regenramp in Zuid-Limburg. Het zijn allemaal voorbeelden van de gevolgen van de klimaatcrisis. Dat het klimaat verandert, was al overduidelijk en nu zien we het ook terug op eigen bodem. Iedereen heeft of krijgt te maken met de klimaatcrisis, daar vallen LHBTQIA+ gemeenschappen ook onder. Maar wat opmerkelijk is, is dat vooral LHBTQIA+ gemeenschappen op de barricade staan voor klimaatactie. Waarom is dat?
Het IPCC rapport
De gevolgen van de klimaatcrisis zijn voor iedereen relevant. Vorige maand lekte via persbureau AFP een concept van het IPCC-klimaatrapport uit. Onderzoeken van wetenschappers over de hele wereld vormen de basis van de rapporten van het IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change). In het gelekte rapport stonden zorgwekkende nieuwe analyses over omslagpunten en de desastreuze gevolgen van klimaatverandering. Een van de belangrijkste punten in het rapport is dat een opwarming van 1,5 graad onomkeerbare gevolgen zal hebben voor de planeet, terwijl we op dit moment op weg zijn naar 3 graden of meer. In deze modellen zijn de recordtemperaturen uit bijvoorbeeld Canada van de laatste maand niet eens meegenomen. Het leven op aarde zoals we in het Westen gewend zijn, is tegen 2050 waarschijnlijk fundamenteel veranderd door de klimaatcrisis. Er zullen grote tekorten aan veilig drinkwater zijn in bepaalde gebieden in de wereld, populaties zullen ondervoed zijn, soorten dieren en planten zullen nog sneller uitsterven dan ze al doen en enorme groepen klimaatgedreven migranten zullen ontstaan.
Hetzelfde onderdrukkende systeem
Een van de dingen die het IPCC al heeft vastgesteld is dat al kwetsbare en gemarginaliseerde groepen meer zullen voelen van klimaatverandering en de negatieve impact ervan. Klimaatverandering komt voort uit het kapitalistische systeem, eenzelfde kapitalistische systeem dat andere vormen van onderdrukking en discriminatie veroorzaakt en in stand houdt. In een kapitalistisch systeem heeft natuur geen ‘intrinsieke waarde’ waardoor men het makkelijk als eigendom beschouwd. Met andere woorden, men respecteert de natuur niet als iets wat op zichzelf staat en ziet het als iets wat de mensheid ondersteunt en dient. Daarnaast is het typische naleven van onbeperkte winst iets wat geen rekening houdt met de grenzen van de aarde. Naast kapitalisme is kolonialisme ook een drijver van klimaatverandering. Net als kapitalisme is kolonialisme ook een van de onderdrukkende systemen die LHBTQIA+ personen ervaren, zoals blijkt uit de complexe geschiedenis van seksuele en genderdiversiteit in relatie tot het kolonialisme.
Grotere gevolgen
Queer en trans personen hebben een vergrote kans om dak- en thuisloos te worden. Zij verlaten vaak al vroeg het huis omdat ze daar niet veilig zijn. Of ze worden zelfs uit huis getrapt. Uit een onderzoek van Movisie blijkt dat 1000 tot 2000 LHBTQIA+ jongeren (tot 27 jaar) dak- of thuisloos zijn in Nederland. Dit is slechts een schatting en het vermoeden is dat het daadwerkelijke aantal hoger is. Dak- en thuisloze mensen of mensen met inadequate woonomstandigheden zullen harder geraakt worden door de effecten van klimaatverandering. Denk aan extreme temperaturen en niet in staat zijn om jezelf ervan af te schermen. Of denk aan noodweer dat steeds vaker voor gaat komen, zoals de waterramp in Zuid-Limburg of de hittegolf in Noord-Amerika. Maar ook de toegang tot hulpmiddelen voor het omgaan met de effecten van klimaatverandering is minder voor gemarginaliseerde groepen. Trans personen ervaarden veel discriminatie en uitsluiting van opvangcentra na de catastrofe van orkaan Katrina. Naar aanleiding van het toenemende aandeel tropische cyclonen in Fiji door de klimaatcrisis discrimineert men met name LBTQ vrouwen in Fiji omdat ze bijvoorbeeld in de kerk te horen krijgen dat sodomie de oorzaak is van de de cyclonen, niet de klimaatcrisis.
Solidariteit in strijd
LHBTQIA+’ers zetten zich ook vaker in de klimaatstrijd. Dat is te zien aan het Nederlandse Queers4Climate, het internationale Queers x Climate of het Amerikaanse Institute of Queer Ecology. Het is ook relevant dat LHBTQIA+’ers zich inzetten in deze strijd. Enerzijds omdat de gevolgen van klimaatverandering de gemeenschap dus harder raakt, maar anderzijds ook vanuit solidariteit. Universitair hoofddocent sociale en culturele analyses Eric Swak vond in 2018 dat LHBTQIA+ personen zich ook daadwerkelijk vaker inzetten voor rechtvaardigheid in het algemeen, en zo dus ook de klimaatstrijd. LHBTQIA+’ers weten hoe het is om onderdrukt en gemarginaliseerd te worden en voelen hoe de klimaatcrisis machtsrelaties onder druk zet.
Het is dus voor iedereen, maar vooral ook voor LHBTQIA+’ers van belang om ervoor te zorgen dat de planeet niet verder uitgebuit wordt. Juist daarom bestaan initiatieven zoals Queers4Climate zodat LHBTQIA+’ers die niet stil willen zitten en strijden voor een betere wereld zich kunnen organiseren. Meer weten? Bekijk dan de website van Queers4Climate.
Dit artikel is in samenwerking geschreven met Diederick van den Ende van Queers4Climate.
Over de auteur(s)
