Bas van der Kruk (30) kreeg op zijn twintigste te horen dat hij hiv heeft. Hij was nog maar net verhuisd naar Engeland voor een dansopleiding toen zijn wereld onder zijn voeten vandaan werd getrapt. We zijn tien jaar verder en Bas leeft een creatief leven waar je u tegen zegt. Ik sprak hem over zijn leven en zijn verhaal. We ontmoetten elkaar midden op de dag in een drukke koffietent, in het centrum van Rotterdam.
Ik volg je al een tijdje en je komt over als een open persoon. Ben je altijd al zo?
Ja, maar dat komt vooral door mijn ouders. We hadden vroeger een kamer waar we mochten doen wat we wilden. We tekenden op muren, we speelden muziek, het was soms best wel een chaos. Ik waardeer wel echt dat ik die vrijheid kreeg om dat soort dingen te doen. Dat was erg leuk. Aan de andere kant vond ik school echt niet leuk, ik was best vaak schoolziek
Hoe kwam het dat je school niet leuk vond?
Ik voelde me gewoon niet fijn. Ik had wel vrienden, maar ik werd ook gepest. Ik wilde bijvoorbeeld altijd de roze Power Ranger zijn, ik playbackte Madonna en ik begon al jong met ballet. Traditioneel gezien ben ik altijd meer feminien geweest en ik was ook vaak bezig met die worsteling tussen helemaal jezelf zijn en weten dat dat niet overal geaccepteerd wordt. Voor mij is dat vraagstuk ook altijd groter geweest dan dat ik heb geworsteld met mijn gay zijn. Ik vond het moeilijker om dat stukje femininiteit te accepteren.
Op je twintigste krijg je te horen dat je hiv hebt. Wil je daar iets over vertellen?
Het was 23 april 2012. Ik woonde destijds in Engeland voor een dansopleiding en ik deed gewoon een routinecheck. Ik was met iemand aan het daten en het leek me goed om me te laten testen. Later liep ik door mijn school en ik had een voicemail met de vraag of ik toch even naar het ziekenhuis kon komen. Ik heb zelf bij de GGD gewerkt en ik had geen symptomen op dat moment, dus het kon bijna niet anders dan dat ik hiv zou hebben. Ik ging naar het ziekenhuis en daar zat ik in een wachtkamer met halfronde rode fauteuils met op de tv de BBC. En dan maar wachten. Toen ging ik met een hele aardige man mee die me inderdaad vertelde dat ik hiv had.
Wat dacht je toen?
Het was echt een slap in the face. Alles wat ik tot dan toe dacht over hoe de wereld zou moeten zijn, werd onder mijn voeten vandaan getrapt. Het kwam hard aan allemaal. Ook omdat mijn netwerk in Engeland nog niet zo groot was. Bij wie kon ik terecht? Het was echt ingewikkeld.
Deelde je het met mensen in het begin?
Ik vond het lastig, want ik wist niet zo goed of ik een ander er wel mee kon belasten. Op de dag zelf heb ik het wel gelijk aan mijn date verteld. Ik vond het belangrijk dat hij het wist. Hij was eigenlijk meteen in paniek voor zichzelf en ik ben nog met hem meegegaan voor een test. Hij had het uiteindelijk niet en diezelfde week maakte hij het uit via een sms. Dat was super heftig.
Kon je bij je familie en vrienden in Nederland terecht?
Ik heb mijn beste vriend gebeld die toevallig op die dag jarig is en ik ben blij dat ik dat heb gedaan. En mijn opleiding heeft een vliegticket betaald zodat ik naar huis kon om het mijn familie te vertellen. Het was wel heel moeilijk om het aan hen te vertellen. Toen ik het ze vertelden, moesten ze allebei huilen. Zij willen natuurlijk gewoon het beste voor hun kind.
Hoe ging dat toen verder?
Nou, datzelfde weekend gebeurde iets dat me toen heel veel pijn deed, maar wat ik nu wel begrijp. We hadden frietjes besteld en ik had mijn portie niet opgegeten. Mijn moeder vroeg toen: “Mag ik het dan opeten? Oh, of kan ik dat eigenlijk wel doen?” Maar zoiets kun je iemand niet echt kwalijk nemen, want het is gewoon gebrek aan kennis. Ik doe ook vrijwilligerswerk voor Stichting Mara en ik werd een keer gevraagd om mijn verhaal te delen. Mijn moeder is toen meegegaan en dat heeft onze band wel veranderd qua openheid. Als ik nu een check-up heb, laat ik ook weten dat alles oké is. We praten er niet dagelijks over, maar het is wel een onderdeel van mijn leven.
Ben je blij dat je het destijds meteen hebt verteld aan mensen?
Ja, ik ben daar vanaf het begin altijd wel heel open over geweest. Ook als ik op date ga met mensen of voordat ik seks ga hebben, dan vertel ik het altijd wel. Voor mijn gevoel is dat belangrijk om te doen. Dan is dat ook gewoon duidelijk. Als ik dan een ‘nee’ krijg, dan is het een nee. Dan niet.
Was je in het begin net zo open als nu?
Tien jaar geleden deelde ik het alleen nog maar in besloten kring. Nu ben ik er nóg opener over en praat ik er bijvoorbeeld ook gewoon hier met jou. Ik heb ook nog nooit gehad dat iemand heel erg negatief heeft gereageerd. Je merkt wel dat mensen nog veel vragen hebben. Ik vat het niet per se op als afkeurend, want veel mensen hebben die kennis gewoon niet.
Hoe dacht jij zelf over hiv destijds?
Door mijn werk bij de GGD was ik redelijk op de hoogte, dus ik wist dat ik niet zou gaan overlijden. Het voelde meer alsof ik van de buitenkant een mooie glimmende auto was, met aan de binnenkant een verrotte motor. En ik had gewoon allemaal vragen. Hoe definieert het mij? Hoe gaat dat met relaties? Moet ik medicatie slikken en wat betekent dat dan? Ik was dan wel redelijk op de hoogte, maar het daadwerkelijk zelf ervaren en er doorheen moeten, dat was wel zwaar.
Wat heeft jou geholpen om er doorheen te komen?
De choreografielessen in Engeland. Ik heb geleerd om mijn gevoelens en emoties in dans te stoppen. De eerste keer dat ik echt getest werd – en nu klinkt het heel dramatisch – was mijn viral load het duivelse getal 666. Voor een eindopdracht moest ik een solo maken en dat heb ik gewoon gecombineerd. Ik citeerde de bijbel en op de achtergrond zag je een cel die kapot ging en weer terugkwam, maar dan als hiv-cel. En ik liet zien dat het ging om het verliezen van je verstand op een bepaalde manier. Dans heeft mij geholpen om alles er op een fysieke manier uit te kunnen krijgen.
Je hebt inmiddels drie jaar een vriend, Perly. Hoe was het om dit met hem te delen?
Ik vind het altijd spannend, want je stelt jezelf kwetsbaar op voor een eventuele afwijzing. Je moet altijd maar kijken hoe de ander reageert. Het grappige is dat het ons juist dichter bij elkaar heeft gebracht. Hij vond het juist heel mooi dat ik zoiets intiems en persoonlijks met hem wilde delen. Ik bied ook altijd aan om mee te gaan naar de internist. Of als iemand vragen heeft, dat ze me alles mogen vragen. Dat vind ik gewoon belangrijk.
Waarom is dat belangrijk voor je?
Omdat ik denk dat dat de enige manier is om het stigma te doorbreken, door er gesprekken over te voeren. Ook al kan ik het niet doorgeven, mijn medicatie werkt gewoon, die ander gaat er allemaal vragen bij hebben. En dat is ook logisch, je kunt niet zomaar alles verwachten van de ander. Hoe vaak je ook zegt undetectable is untransmittable. Abstract kan iedereen dat begrijpen, maar zodra je in zo’n situatie zit, is het een ander verhaal.
Heb je ook een bepaald doel met het vertellen van je verhaal?
Nou, ergens wil ik de wereld wel iets mooier achterlaten dan dat die nu is. En een gesprek voeren is voor mij dan een kleine en concrete manier om dat te doen. Al is het maar één persoon die ik kan bereiken. Afgelopen december deelde ik een video die ik ook met mijn collega’s bij de gemeente deelde. En dan vind ik het fijn als iemand bij me terugkomt en zegt: ik heb het gelijk opgezocht, want ik wil er meer over weten. Ik hoop dat mijn verhaal zorgt voor meer begrip en ruimte voor andere mensen om daar ook open over te kunnen zijn.
Wat ga je in de toekomst doen met al je creativiteit?
Ik werk nu naar een try-out voorstelling toe in maart en dat is deels interactief theater met dans en spel, waarbij ook de ruimte is voor een goed gesprek. En voor mijn master choreografie ben ik bezig met een voorstelling die we gaan neerzetten in juni 2023. Daarvoor ben ik bezig met het idee om dans vast te leggen in een vaste vorm, want dans is iets in het moment, het vervliegt. Oh, en ik heb nog de ambitie om een boek te schrijven.
Ga naar www.basvanderkruk.com of check zijn Instagram voor meer van Bas’ werk.
Voor meer informatie over hiv, PrEP en aids kun je terecht bij onder andere Soa Aids Nederland, Hiv Vereniging Nederland, Man tot Man of bij de soapoli van je lokale GGD.
Eerder schreef Expreszo verschillende artikelen over hiv, aids en PrEP.
Over de auteur(s)
